Waëra | Joodse identiteit, een vonkje dat nooit dooft
Zelfs al probeer je jouw Joodse identiteit te negeren, dit vonkje zal nooit doven. Jodendom is namelijk niet iets wat we doen of waar we in geloven; het is iets wat wij zijn. De meest hardnekkige ongelovigen in Egypte ontdekten het ook: de Joodse identiteit is niet te doven.
Dowload hier een printversie van het artikel (PDF)
Het is Shabbat ochtend.
Rav Adin Steinsaltz loopt in de oude stad van Yerushalayim naar sjoel en ontmoet een Israelische seculiere professor, die nogal de pest heeft aan het Jodendom. Nadat ze elkaar gegroet hebben, gaat het gesprek ongeveer als volgt:
De Professor: ‘Ik heb echt medelijden met je!’
De Rav: ‘Hoezo?’
De Professor: ‘Nou, ik ga ter ere van Shabbat eieren met spek eten! Trouwens, weet je dat het best moeilijk is om een plekje in Yerushalayim te vinden waar je dat kunt eten? Maar ik weet precies waar het wel kan!’
De Rav: ‘Interessant ontbijt! En hoe zit het met de lunch?
De Professor: ‘Oh heel simpel, voor de lunch ga ik met mijn hele gezin kreeft en garnalen eten. Daarna gaan we met z’n allen naar het strand, we nemen zoveel mogelijk spullen mee. We gaan ook nog naar de bioscoop en dan gezellig ergens wat drinken.’
De Rav: ‘Ik ben jaloers.’
De Professor: ‘Natuurlijk ben je jaloers; jij bent een slaaf en verplicht om je aan tal van voorschriften te houden en ik ben vrij om te doen en laten wat ik wil.’
De Rav: ‘Nee mijn beste vriend. Dat is niet de reden dat ik jaloers ben. Kijk, voor mij is Shabbat gewoon een routine dag. Het is weliswaar een speciale dag, maar eerlijk gezegd toch elke week een beetje hetzelfde. Ik ga naar sjoel, daarna maak ik kidoesh, vervolgens eet ik een maaltijd, lern ik wat enzovoort. Maar jij, jij stopt zoveel energie in de Shabbat. Je blijft niet gewoon thuis om de krant te lezen of om je lekker te ontspannen. Nee, omdat het Shabbat is, ga jij juist allerlei dingen doen die op Shabbat verboden zijn. Je bent heel geconcentreerd bezig. De Shabbat is een dag die jou diep raakt, een dag waar jij heel consciëntieus mee omgaat. Elke actie heb jij doelbewust gekozen. Wow, daar ben ik nu jaloers op. Jij viert ook Shabbat. Jij op een negatieve manier en ik op een positieve manier.’
Tot zover het gesprek op een Shabbat ochtend in Yerushalayim.
Identiteit is blijvend
Een dergelijk fenomeen observeren wij ook bij Elisha ben Awoeja. Elisha ben Awoeja was een grote geleerde uit de de eerste en tweede eeuw die na de verwoesting van de tweede tempel leefde. Awoeja werd ook ook wel Achér (= anders) genoemd. Hij werd zo genoemd omdat hij op een gegeven moment in zijn leven ervoor koos om anders te leven en om de joodse tradities te laten vallen. Zo wordt er verteld hoe hij op Yom Kipoer op z’n paard ging rijden op een plek waar vroeger de heiligste plek van de tempel was.
Als het Jodendom in zijn ogen totaal waardeloos was, waarom ging hij dan juist op de heiligste dag van het jaar op de heiligste plek rijden? Het betekende toch allemaal niets voor hem? Waren er geen andere wandelpaden voor paarden te vinden? Als hij zo van paardrijden hield, waarom per se op Yom Kipoer en per se op de plaats van de tempel? Waarom niet een rondje in de Negev of in de Golan? En waarom niet op een gewone dinsdag of woensdag?
“Doen en laten kan veranderen, maar identiteit is blijvend.”
Ook Elisha ban Awoeja was verbonden met het Jodendom. Weliswaar op zijn eigen manier, een andere – achér – manier, maar nog steeds sterk verbonden. Want zie U, het Jodendom is niet iets wat wij doen of waar we in geloven. Het is iets wat wij zijn, het is onze essentie en dat blijft. Er is een onderscheid tussen hetgeen iemand doet en hetgeen iemand is. Doen en laten kan veranderen, maar identiteit is blijvend.
Joods vonkje
Vele zaken die wij in het leven hebben mogen bereiken, waar we misschien trots op zijn, geven ons steun, houvast en plezier. Echter zijn deze zaken niet van blijvende aard. Ze komen en ze gaan. Wat altijd blijft, wat niemand van je af kan nemen, is je kern, je eigen Joodse vonkje, je neshama, je Joodse ziel.
Dit is ook de reden dat er in de meeste synagoges een eeuwig brandend licht is. Dit lichtje staat symbool voor het feit dat het G-ddelijke licht eeuwig aanwezig is en dat het Joodse vonkje in jezelf, de diamant in je hart, dag en nacht blijft schijnen. Natuurlijk is het wenselijk om deze schat regelmatig op te poetsen en schoon te maken. Dat kan met hulp van Torah en mitswot. Maar toch, ook al is de diamant nog in de aarde, vol met stofjes en rommel, hij blijft een waardevolle edelsteen die geduldig wacht om uitgegraven en geslepen te worden om zijn licht te doen schijnen.
“Ook al ga je er negatief mee om, je blijft ermee verbonden.”
Hoe je ook omgaat met je neshama, je Joodse ziel, je hebt altijd met deze diamant en vonk te maken. Ook al ga je er negatief mee om, je blijft ermee verbonden. Dit is je essentie. Hier kun je niet omheen. Vroeg of laat komt je eigen ziel bij je aankloppen voor aandacht. Val dan niet in je eigen kuil. Houd jezelf niet in de maling. Treed uit je eigen illusies.
Verbeelden dat jij je Joodse hart kunt negeren? In wezen ben je er, hoe dan ook, ontzettend mee bezig.
Niet te verslaan
Dit was ook de bedoeling van de plagen, waarvan er deze week zeven behandeld worden. ‘Kom uit Egypte, uit Mitsrayim!’. Het woord Mitsrayim, Egypte betekent ook begrenzingen. Elke plaag was een leer moment. Een begeleiding van G-d, om zowel de Joden als de Egyptenaren te helpen uit hun begrenzingen en illusies te trekken, om hun valse denkpatronen te doorbreken.
Wie was de baas van de wereld? Was het Farao die van zichzelf zei dat hij god was en dat hij de Nijl had geschapen? Of was het de Nijl zelf, die het hele land irrigeerde? In Egypte regent het nooit en de enige aanwezige waterbron is deze rivier. Maar wie heeft de Nijl gemaakt en wie is de baas over deze rivier? Wie was bij machte om ervoor te zorgen dat deze rivier een zegen of een vloek voor het land zou zijn? Een bron van welvaart of de oorzaak van ellende, van tsunami’s, plagen, en overstromingen?
De ene plaag na de andere sloeg toe. Eerst veranderde het water van de Nijl in bloed. Vervolgens kwam uit deze machtige rivier een enorme kikker die zich vervolgens vermenigvuldigde. In de eerste twee plagen wordt ‘het almachtige water’ van de Nijl getroffen. De bron van de hele Egyptische economie – en tevens de afgod – wordt geraakt.
Egyptische tovenaars proberen Moshe na te doen, maar vanaf de derde plaag lukt het niet meer. De illusionisten zijn verslagen. Plaag na plaag ontdekken de meest hardnekkige ongelovigen dat G-d de baas is. Alle spelletjes zijn voorbij. Net zomin als je G-d zou kunnen weghalen, verslaan of doen verdwijnen, zo ook is het onmogelijk om dat Joodse vonkje uit te doen. Het blijft branden en het houdt je bezig. Hopelijk op een positieve manier!
Bracha Heintz
chabadutrecht.nl
Afbeelding bovenin: Ner Tamid, symbool voor G’ds constante aanwezigheid.
Shabbaton
👉 Friday, January 24th,
starting 4.50 pm – come any time
👉 Saturday January 25th,
starting 10 am
> Please register
> list of hotels close to Chabad
De lessen zijn weer begonnen
🔜 Zondagcursus
Hebreeuws & Jodendom om de week
Kinderen bij Bracha
Volwassenen bij Rabbijn Heintz
Zon 26 jan, zon 9 febr etc.
11 – 12 uur
🔜 Dinsdag ochtend cursus door Bracha
Joodse filosofie en kabbala
om de week, 28 jan enz
11 tot 12 uur
🔜 Dinsdag avond cursus door Bracha
Hebreeuws, Jodendom voor Noachieden
19 tot 21:15 uur
✅ Privélessen of ‘op afspraak’ mogelijk!
