Haazinoe | Jouw naam in de Torah
Het is bijna niet te geloven, maar één letter in de Parasha van deze week laat zien dat er altijd een mogelijkheid is om opnieuw te beginnen. Iedereen kan veranderen, ook jij, ook ik. Hoe diep een mens ook gezonken is, hoe beestachtig hij zich ook gedragen heeft, een kiertje van de deur blijft altijd open.
Download hier de PDF van dit artikel
Het verbond tussen het Joodse volk en G-d is bij de berg Sinaï gesloten. Vóór zijn sterven zet Moshe de afspraken nog even op een rijtje: eerst in Parashat Ki Tawo en deze week nogmaals, in poëzievorm, in Parashat Haazinoe. Bijna de hele Parasha wordt gewijd aan dit gedicht dat Moshe voordraagt aan het volk.
Jezelf terugvinden
Volgens de overlevering kan iedereen zichzelf terugvinden in Parashat Haazinoe. Iedere man, vrouw of kind dat ooit geleefd heeft of zal leven – en elke gebeurtenis – is terug te vinden in deze Parasha.
Dit zullen we illustreren met het volgende voorval. We gaan hiervoor terug naar de dertiende eeuw. Nachmanides, de Ramban, Rabbi Moshe Ben Nachman woonde toen in Spanje. Deze grote Spaanse geleerde werd in Gerona (Spanje) in 1194 geboren en stierf in 1270 in Israël.
In de dertiende eeuw begon de sfeer in Spanje zeer onaangenaam te worden voor de Joden. De druk om zich te bekeren naar het christendom werd hoe langer hoe groter. In de veertiende eeuw kwam de inquisitie op volle gang. Dit leidde tot de volledige verbanning van alle Joden uit Spanje in 1492. De keus was: bekering, verbanning of de brandstapel.
De Joodse weg verlaten
Terug naar de Ramban, een zeer grote geleerde, Talmoedist en arts. Eén van zijn beste leerlingen was Reb Awner. Reb Awner was een genie, maar de sfeer in Spanje was niet altijd even inspirerend. Hij bekeerde zich tot het christendom. Reb Awner werd een vooraanstaand persoon, bekend en beroemd. Vanuit zijn positie en hoedanigheid liet hij op een zekere Yom Kippur zijn voormalige leraar naar zich toe komen. De Ramban besloot om aan zijn verzoek gehoor te geven.
Het was Grote Verzoendag en Reb Awner ging in aanwezigheid van zijn leraar een varken slachten, snijden, koken en eten. Vervolgens begon hij met zijn leraar te bespreken hoeveel overtredingen hij begaan had. Er ontstond een hevige intellectuele discussie, vol met allerlei details uit de Joodse wetgeving. De Ramban was van mening dat het om vier overtredingen ging, maar Reb Awner opperde dat het er vijf waren.
Het debat ging heen en weer tussen vier en vijf. Redenen en verklaringen vlogen over tafel totdat de Ramban zijn leerling heel diep en scherp aankeek. Dit raakte hem. De discussie stopte abrupt. ‘Vertel mij’, zei de Ramban, ‘Waarom heb je de Joodse weg verlaten?’
‘Mijn meester, ik zal U vertellen waarom. Ooit gaf U les over Parashat Haazinoe, de voorlaatste Parasha van het vijfde boek van Mozes. U liet ons weten dat iedere persoon en elke gebeurtenis in geconcentreerde en verborgen vorm in Haazinoe terug te vinden is. Nu wist ik dat dat natuurlijk onmogelijk was. Dit was gewoon kolder en onzin. En als deze traditie niet klopte dan was de rest van het Jodendom ook niet waar. En dus heb ik de hele Joodse weg verlaten.’
De Ramban reageerde: ‘Ik blijf er nog steeds bij dat alles en iedereen in Haazinoe terug te vinden is.’
Laat het mij zien
‘Prima’, zei Reb Awner. ‘Laat mij dan zien waar ik, Awner, te vinden ben.’ De Ramban ging in een hoek van de kamer om Hashem om hulp te vragen om deze moeilijke vraag te beantwoorden.
De Ramban citeerde hoofdstuk 32 vers 26 van onze Parasha:
אמרתי אפאיהם אשביתה מאנוש זכרם
‘Ik zei ik zal hen eindigen, ik zal hun gedachtenis uit de mensheid doen verdwijnen.’
Neem de derde letter van elk woord uit dit vers en zet ze naast elkaar.
De naam Reb Awner, רי אבנר komt tevoorschijn.
Reb Awner was zeer onder de indruk en veranderde van het ene uiterste naar het andere. Hij vroeg aan de Ramban hoe hij zijn weg terug naar het Jodendom kon vinden. Hoe kon hij zijn ziel redden? De Ramban liet hem zien dat het antwoord op zijn vraag in ditzelfde vers verborgen lag en verliet hem.
‘Ik zei ik zal hen eindigen, ik zal hun gedachtenis uit de mensheid doen verdwijnen.’
Reb Awner begreep wat de bedoeling was. Hij ging op een schip zonder kapitein, matrozen of vaarinstrumenten. Hij verliet de haven, liet het schip zijn gang gaan en verdween op zee. Niemand heeft ooit meer wat van hem gehoord. ‘Ik zal hun gedachtenis uit de mensheid doen verdwijnen.’
Reb Awner
In 1981 vertelde de Lubavitcher Rebbe dit verhaal. Hij had het als kind van zijn leraar gehoord. Deze leraar wilde tonen hoe speciaal het gedeelte Haazinoe is. Maar de Lubavitcher Rebbe ontdekte een opmerkelijk detail. Het verhaal wordt in meerdere bronnen genoemd, maar in iedere bron valt het volgende op: Awner wordt altijd Reb Awner genoemd. Hij krijgt een titel van Reb oftewel Rabbijn.
Deze titel laat een bepaalde status en aanzien zien. Sinds wanneer verdient onze varkenseter deze titel? Waar heeft hij deze titulatuur en aanspreekvorm aan te danken? Heel simpel! Het is de Torah zelf die hem deze titel geeft. Kijk maar naar vers 26, de derde letter van het eerste woord is een ר, de eerste letter van het woord Rabbijn!
De Torah noemt hem niet Awner maar Reb Awner. Toch zien wij nergens dat Farao, Reb Farao genoemd. Nergens wordt Haman Reb Haman genoemd of Sancheriv Reb Sancheriv… Waarom onze Reb Awner dan wel? Onze Reb Awner die zo brutaal was om al zijn zondes op Yom Kipoer in aanwezigheid van zijn leraar te begaan?!
‘Reb Awner heeft de moed bij elkaar geraapt om zijn leven van het ene uiterste naar het andere te transformeren.’
Deze letter ר laat ons de kracht van terugkeer zien. Kennelijk is iedereen altijd in staat om te genezen en opnieuw te beginnen. Hoe diep een mens ook gezonken is, hoe beestachtig hij zich ook gedragen heeft, hoe brutaal hij ook geweest is, er blijft altijd nog een kiertje van de deur open.
Reb Awner heeft de moed bij elkaar geraapt om zijn leven van het ene uiterste naar het andere te transformeren. Deze kracht en dit potentieel dat hij naar buiten heeft weten te brengen is wat hem de titel Rabbijn heeft doen verdienen. Het is G-d Zelf die Awner daartoe de kracht heeft gegeven door hem in de Torah Reb Awner te noemen.
Hemelse stem
Zo vinden wij ook in de Talmoed het verhaal van Reb Elazar ben Dordaya (Awoda Zara 17 A). Er was geen prostituee in de wereld die hij niet bezocht had. Eens hoorde hij dat een zekere dame in een verre stad een hele zak gouden munten voor haar diensten vroeg. Hij nam een tas vol goudstukken en stak zeven rivieren over om haar te bereiken. Terwijl hij samen met haar was, blies zij lucht uit en zei: ‘Net zoals deze lucht nooit binnen in mij terug zal komen zo zal de terugkeer van Reb Elazar ben Dordaya nooit geaccepteerd worden.’
Deze uitspraak schudde hem wakker. Hij begaf zich tussen de bergen en vroeg hun, om voor hem genade te vragen. De bergen weigerden. Vervolgens vroeg hij de hemel en de aarde en daarna de zon en de maan om voor hem op te komen, maar niets hielp. Hij begreep dat het enkel in zijn eigen handen lag. Hij legde zijn hoofd tussen zijn knieën en huilde van spijt en bitterheid net zo lang totdat zijn ziel uit zijn lichaam steeg.
Op dat moment kwam er een stem uit de hemel en zei: Rabbi Elazar ben Dordaya is klaar voor het leven van de toekomstige wereld. Rabbi Yehoeda Hanasi huilde en verklaarde: Er zijn mensen die tientallen jaren zwoegen om hun deel in de toekomstige wereld te verschaffen en er zijn er die dit in één uur weten klaar te spelen. Rabbi Yehoeda Hanasi zei: ‘Het is niet genoeg voor diegenen die terugkeren dat ze in de toekomstige wereld worden ontvangen, maar ze worden ook nog Reb genoemd.’
Kracht van verandering
Dames en heren, Haazinoe laat ons met één letter zien, een ר, dat er altijd nog een deur open is. Terwijl iemand op het allerlaagste niveau leeft en de ergste overtredingen aan het begaan is, wordt hij toch Rabbijn genoemd. Hij kan varkensvlees op Yom Kipoer eten en toch een titel krijgen.
Want de Torah en de Ramban geloofden in Reb Awner en in de kracht en het potentieel die hij binnen zich had om zijn weg terug te vinden. Daarom zien wij dat het woord voor opvoeden en geloven in het Hebreeuws soms hetzelfde is.
Zo vertelt Megilat Esther ons dat Mordechai Esther had opgevoed (Ester 7-2): ויהי אמן את הדסה היא אסתר
Het woord opvoeden אמן is hetzelfde woord als geloven; wil je succes boeken met je kinderen, je leerlingen en je andere relaties, dan zul je eerst in hen moeten geloven. Iemand die in jouw potentieel gelooft, geeft jou de kracht om dat potentieel te gaan gebruiken en te ontwikkelen. Het feit dat de Ramban zijn leerling reeds Reb noemde terwijl hij nog varkensvlees at, heeft Reb Awner de kracht en de moed gegeven om de stap terug naar het Jodendom te nemen.
De kracht van verandering is altijd aanwezig mits wij er zelf in geloven. Het is vaak ons eigen verstand dat ons begrenst. Onze negatieve gedachten doen ons geloven dat verandering onmogelijk is. Maar gedachten kunnen wij sturen. Negatieve denkbeelden kunnen gestopt worden door ze simpelweg met positieve gedachtes te vervangen. G-d gelooft in ons. Hij zegt het zelf in de Torah. Door een grote zondaar Rabbijn te noemen laat Hij zien dat Hij erop vertrouwt dat ieder mens in staat is om een totaal andere weg in te slaan.
Elke ochtend wanneer wij wakker worden, terwijl wij nog in bed zijn en nog voordat wij onze handen hebben kunnen wassen zeggen wij de volgende zin:
מוֹדֶה אֲנִי לְפָנֶֽיךָ מֶֽלֶךְ חַי וְקַיָּם שֶׁהֶחֱזַֽרְתָּ בִּי נִשְׁמָתִי בְּחֶמְלָה, רַבָּה אֱמוּנָתֶֽךָ
Ik bedank Jou, Koning die leeft en bestaat dat Jij mijn ziel in mij hebt doen terugkomen, groot is Jouw vertrouwen.
Elke ochtend erkennen wij dat G-d, onze Koning onze ziel teruggebracht heeft in ons lichaam. Vervolgens verklaren wij: ” …groot is Jouw vertrouwen”. Wat betekent dat? Er staat niet dat ons vertrouwen in G-d groot is maar andersom, G-d vertrouwt ons. Hij weet dat wij het kunnen en schenkt ons ook het potentieel tot verandering. Inderdaad, elke ochtend biedt nieuwe kansen en nieuwe mogelijkheden.
G-d heeft daar het volste vertrouwen in. Jij ook?
Shabbat Shalom!
Bracha Heintz
Gebaseerd op lessen en artikelen van Rav YY Jacobson. Laat het mij weten indien U deze artikelen niet wenst te ontvangen. Vragen en kritiek zijn ook zeer welkom!
Soekot in 5782 / 2021:
👉 Maandag 20 september
19:00 Maaltijd in de Soeka voor studenten en young professionals
👉 Zondag 26 september
11:00 Feest in de Soeka voor volwassenen en kinderen met apart programma voor de kinderen
Aanmelden is verplicht en kan hier.
Helpt u mee om de continuïteit van deze artikelen te waarborgen? Door te sponsoren word je een actieve partner en steun je ook verdere activiteiten! Doneren kan hier op chabadutrecht.nl/doneren.
Beeld: chabad.org
