Chanoeka Archieven - Chabad Utrecht

Historische achtergrond Chanoeka: Eeuwenlange Brandstof

By Rabbi Aryeh Leib Heintz | 29/11/2023

Hoe zit het met historische achtergrond van Chanoeka en de wonderbaarlijke overwinningen die herdacht worden? Lees hier alles over de geschiedenis en wonderen van Chanoeka.

(Download hier een printversie van dit artikel)

Alexander de Grote was de Keizer van het Griekse rijk. Een gebied dat zich over 5000 km uitstrekte, van Griekenland tot de Himalaya gebergte, inclusief Israel en Egypte. Alexander had Shimon Hatsadiek, de Joodse Hoge Priester ontmoet en was zeer onder zijn indruk. Alexander respecteerde hem en liet het Joodse volk in Israel in vrijheid leven en hun G-dsdienst beoefenen.

Op tweeëndertigjarige leeftijd stierf Alexander in Babylon een plotselinge dood. Veldheren en stadhouders vochten met elkaar over de opvolging, een strijd die wel vijftig jaren duurde. Toen kwam er wat rust; het uitgestrekte wereldrijk was uiteengevallen in drie grote rijken van de zogenaamde diadochen (opvolgers) en nog meer kleinere vorstendommen. De drie grote rijken waren:

Ptolemeïsch Egypte met de hoofdstad Alexandrië
Het Seleucidische Rijk met de hoofdstad Seleucia aan de Tigris rivier, later geslonken tot Syrië met Antiochië als hoofdstad
Macedonië inclusief Griekenland met als hoofdstad Pella

Ptolemaeus (Egypte) en Seleucus (Syrië) vochten constant over Israel, dat precies tussen hen lag.

Wrede cultuur en afgoderij

Acht koningen verder en Antiochus IV Epiphanes is de leider geworden van het Syrische deel en Israel valt onder hem. Deze nieuwe leider volgt nog steeds de Griekse Hellenistische cultuur, die Alexander de Grote van zijn leraar Aristoteles had overgenomen. Het is aan de ene kant een zeer wetenschappelijke cultuur, maar het heeft helaas ook zijn wrede aspecten. Zo is bijvoorbeeld het vermoorden van kinderen een dagelijks gebruik of omdat ze gehandicapt zijn of om de bevolkingsgroei te remmen.

Antiochus plaatst de afgod Zeus in de tempel in Yerushalayim. Hij verbiedt diverse essentiële Joodse praktijken en vermoordt diegenen die zich niet voldoende hellenistisch gedragen. De grote meerderheid van het Joodse volk is of apathisch of doet lekker mee met de overheerser. De druk was te groot, de straf te zwaar en sociaal gezien was het niet zo populair om ouderwets te doen. Men ging veelal met de mode mee. Wilde je meegaan in de maatschappij dan ging je je hellenistisch kleden, sporten en denken.

Alleen een klein groepje orthodoxe, eigenwijze fanatiekelingen haalde het in zijn hoofd om zich te verzetten. Hoe durfde ze? Het zou alleen de woede van de overheerser aanwakkeren en de situatie voor het hele volk verergeren. De overwinningskans was nihil! Hoe het afliep is wel bekend: wonder boven wonder wisten deze Makkabeeërs met hun schilden en gebeden het gigantische Syrische leger binnen drie jaar te verslaan. Het was het nieuws van de dag. De religieuze vrijheid was opnieuw gewaarborgd!

Voor de politieke onafhankelijkheid moest men nog twee decennia wachten. Toen pas slaagde Shimon Hamakabie erin om de Hasmonese dynastie te stichten. Een familie van Joodse priesters die de leiding en heerschappij over Israel wist te handhaven tot dat de Romeinen 210 jaar later de tweede tempel verwoestten.

Als de Makkabeeërs 164 jaar voor onze gewone jaartelling de oorlog niet hadden gewonnen was dat het einde geweest van de Joodse G-dsdienst. Dan waren het christendom en de Islam nooit ontstaan, aangezien deze twee religies pas eeuwen later uit het Jodendom voortvloeiden.

Twee wonderen

Godsdienstvrijheid werd op een totaal onlogische manier verkregen. Wie kan nou begrijpen dat een handje vol Joden een machtige vijand kon overwinnen? Het leger waar ze tegen moesten vechten was vele malen sterker en groter. Ze reden op olifanten en konden de Makkabeeërs met hun kracht en macht makkelijk verslaan.

En daarna… een tweede wonder: het kleine kruikje olie dat in plaats van één dag, acht dagen bleef branden. Stel je voor: je mobieltje is bijna leeg. Je moet hem gauw weer opladen, maar hij blijft toch nog een week werken! Dat was het Chanoeka wonder.

Het kruikje olie, het Joodse vlammetje wordt herdacht door kleine en grote kandelaars aan te steken, door acht dagen lang met spelletjes te spelen, je kinderen te verwennen en in olie gemaakte gerechten te nuttigen. De historische achtergrond en de wonderbaarlijke overwinning wordt echter amper herdacht. De Talmoed beschrijft Chanoeka uitsluitend met het olie wonder. De oorlog wordt daar überhaupt niet vermeld. Wat raar!

Een gigantische machtsverschuiving is gaande dat consequenties heeft voor alle bewoners van het land. Zij zijn verlost van het barbarische en tyranische bewind en kunnen in vrijheid, zonder angst en zich te moeten verbergen weer Joods leven. En ergens in de tempel achter gesloten deuren, waar alleen priesters mogen komen, blijft een kruikje olie acht dagen branden. En wat als de olie na één dag op was geweest? Wat had dat uitgemaakt in het geheel? Natuurlijk leuk dat G-d nog even een knipoog aan het Joodse volk geeft. Een soort bemoediging en bevestiging van Zijn aanwezigheid en steun. Maar waarom dit kleine wonder zo benadrukken en de oorlog amper te benoemen? Hebben onze geleerden zich vergist?

Opnieuw vrijheid afgenomen

Onze wijzen hebben echter veruit in de tijd kunnen kijken. Ze begrepen dat militaire macht komt en gaat. En zo was het ook. Twee eeuwen later brachten de Romeinen opnieuw een eind aan de vrijheid. Een eind aan de politieke onafhankelijkheid… ja. Een einde aan het Joodse vlammetje … nooit!

Onze tempel is nog steeds niet herbouwd maar het Joodse vlammetje is nooit uitgegaan. Want… ziet U, olie vermengt zich niet met andere vloeistoffen. Niet alleen dat, maar olie komt na lang schudden altijd weer boven aan. 2000 jaar zijn aan ons voorbij gegaan. Herhaaldelijk en te veel zijn wij als olijven geperst, verpletterd en geschud. Maar het vlammetje brandt nog steeds en zal altijd blijven branden. Een vlammetje dat licht geeft en daardoor duidelijkheid schept. Hierdoor hoeft niemand te struikelen over onwaarheden, valsheid en andere obscure belemmeringen.

Met het ene vlammetje steken we zelfs andere vlammetjes aan en zo groeit het licht gestaag tot dat de hele wereld beter kan zien. Tot dat de hele mensheid op aarde niet meer hoeft te twijfelen dat G-d onze Schepper is. Totdat de derde tempel herbouwd zal worden met de komst van Mashiach en tot dat de gouden kandelaar, die door de Romeinen geplunderd werd, weer in Yerushalayim zal worden ontstoken, zeer spoedig in onze dagen…amen.

Bracha Heintz

–

Chanoeka Utrecht 2023
Zondag 10 dec 2023
Griftpark Utrecht
16:00 – 18:00 uur
www.chanoeka.info

Iedereen welkom!

Helpt u mee om de continuïteit van deze artikelen te waarborgen? Door te sponsoren word je een actieve partner en steun je ook verdere activiteiten! Doneren kan hier op chabadutrecht.nl/doneren.

Beeld: chabad.org

Chanukah, day 8

By Rabbi Aryeh Leib Heintz | 14/02/2023

Chanukah is almost over and yet, its lessons are eternal. As a matter of fact, that the oil burnt for 8️⃣ days is for sure a miracle, but that the Jewish people is still there to celebrate it, after almost 2200 years is an even bigger miracle!

Today is the 8th day of Chanukah. Last night we lit 8 lights in our menorah, which looked so beautiful so majestical ✨

Every evening after lighting, we sing about the fact that we only look ? at the lights, but we make no use of them.

That is why we have the shamash which is being used to light the other lights.

And so we find that each holiday is related to a particular sense.

Poerim is related to the sense of hearing ? as we listen to the Purim story and the raashan.

Pesach is related to our sense of taste as we eat the crunchy matsa.

Chanukah is related to our sense of seeing ?. We love to look at the lights as they inspire us and warm our heart and soul.

It is the Maccabim who optimized their sense of seeing. They chose what they wanted to see and they chose what they refused to see.

They refused ❌ to look at the gigantic Syrian army. They refused ❌to consider how small their army was and they didn’t look ❌at the impossible task in front of them.

Instead they chose to look ?️ at the light, at the hand of G-d, at His protection and His help to succeed.

The lights of the menorah inspire us to see correctly and to chose what we will look at.

When an obstacle pops up, will we see a mountain of impossible scenarios ? or will we search for a wonderful light that we ourselves will ignite and that G-d will bless 8 times over?

It is this unfathomable light, this G-dly aspect, that goes way beyond logic that disturbed the Greeks so much and made them want to destroy ⚔️ it or anyone who held onto it. Therefore they especially forbade those commandments that had no logic to them.

You see, Hellenist culture was about the body, about gymnasiums, about beauty, intellect, order and control and not about some pure olive oil ?that rises way above everything, above water, above logic and above our understanding!

It is that light that burnt miraculously for 8 days and continues to burn for almost 2200 years.

The light may not always be visible ?. We are quite often the ones who need to break through the darkness, the impossibilities and the hopelessness and search for the light and turn it on.

But if you put this light next to darkness ??, light always wins because darkness has no substance whatsoever. Darkness is only the absence of light.

Therefore darkness, obstacles and impossibilities don’t really exist. One little push ?, one little match or one menorah can eliminate tons of darkness.

As we take the Menorah lights with us all year long we are inspired to see, search and focus on possibilities, on positivity and on the belief that we can make the impossible a reality, which is exactly what the Jewish nation is all about!

Chanukah sameach ?

Bracha Heintz
Chabad Utrecht

Dag 8 van Chanoeka

By Rabbi Aryeh Leib Heintz | 27/12/2022

Vanavond steken we 8 lichtjes aan. Wat staat de menorah er prachtig bij!

Elke dag verklaren wij, na het aansteken, dat de lichtjes er uitsluitend zijn om naar te kijken. Ander gebruik is niet toegestaan. Vandaar de shamash, de hulpkaars, die we gebruiken om de andere lichtjes aan te steken.

Printversie: Dag 8 van Chanoeka

Elke feestdag heeft een ander zintuig dat de hoofdrol speelt.

Met Poerim zijn het de oren waarmee we naar het Poerimverhaal en de ratel luisteren.
Met Pesach zijn het de smaakpapillen die de matsa proeven.
En met Chanoeka spelen onze ogen de hoofdrol. We kijken naar de lichtjes en laten ons inspireren.

Wij kunnen namelijk kiezen waar wij wel of niet naar willen kijken.

De Makkabeeën kozen ervoor om juist niet te kijken naar het gigantische Syrische leger, niet te kijken naar hun eigen kleine aantallen en ook niet naar de onmogelijke taak die voor hen lag.

Ze kozen om te kijken naar de G-ddelijke hand die hen zou beschermen.

De lichtjes van de menorah inspireren ons ook om onze ogen goed te gebruiken.

Als een uitdaging zich voordoet kunnen wij kiezen waar we naar willen kijken: naar een duistere berg van onmogelijkheden of naar een wonderlijk licht dat we zelf ontsteken en dat G-d met 8 vermenigvuldigt.

Dat G-ddelijke, dat wonderbaarlijke, dat is waar de Grieken zo veel moeite mee hadden. Hun hellenistische filosofie ging om het lichaam, de sport, de controle, de organisatie en de logica. Maar die olie, dat vlammetje dat steeds naar boven komt en zich niet met de rest wil vermengen, dat wilden zij uitroeien.

Het lichtje brandde niet alleen die 8 dagen, maar het wonder is dat het al 2200 jaar brandt.

Licht is niet altijd zichtbaar. Wij zijn vaak diegenen die de duisternis, het onmogelijke en het hopeloze moeten doorbreken door soms, tegen alle logica in, door te zetten om dat ene lampje te zoeken en aan te steken.

En als je licht naast duisternis zet, dan wint het licht altijd. Omdat duisternis niet substantieel is. Duisternis is alleen het gebrek aan licht. Duisternis, obstakels en onmogelijkheden bestaan eigenlijk niet. Eén klein duwtje, één lucifer of één menorah haalt kubieke meters vol duisternis in één klap weg!

Kijk je ook mee?

Chanoeka sameach

Categorie: Chanoeka