Categorie: Joods Utrecht

Poerim 2024

Poerim 2024

En zo hebben wij Poerim in Utrecht gevierd.

Op één of andere manier is het gelukt om de simcha van Poerim met de situatie in Israël te combineren.

Het was een waardig en vrolijk feest. We hebben gelachen en gehuild. Psalmen voor de gegijzelden gezegd en gedanst.

Wij kiezen voor vreugde en licht!

Met dank aan alle vrijwilligers/bewakers & donateurs!

klik hier om te doneren!

Foto’s en video’s

 

Waarom Israel ons land is

Waarom Israel ons land is

Joden zijn het heilige volk. Ons recht op het land Israel is door G-d aan ons gegeven. Dit valt niet te betwisten, ook al zijn er nog zoveel jodenhaters op de wereld en zijn we zelf zo ontzettend in de minderheid. Wij zijn onverslaanbaar en we hebben de geschiedenis om het te bewijzen. Iedereen die zich tegen ons keert, hoe machtig en groot hij ook mag lijken, verdwijnt uiteindelijk van het wereldtoneel en wij zijn het die nog steeds bestaan. 

Download hier een printversie van dit artikel

De afgelopen weken op een rijtje:

Zaterdag 7 oktober 2023: Shabbat en tevens Simchat Torah, Vreugde der wet, een feestdag die veranderd werd in wreedheid en bloed, precies 50 jaar na de Yom Kipoer oorlog. Een dag die wij nooit zullen vergeten.
Op die dag werd er in Israel een begin gemaakt met het voorlezen van Bereeshiet, het eerste stukje uit de Torah.

Zaterdag 14 oktober: Shabbat een week later, werd overal ter wereld de hele parashat Bereeshiet uit de Torah gelezen.

Zaterdag 21 oktober: Shabbat weer een week later. Israel nog steeds in oorlog, nog steeds zijn doden aan het begraven en nog steeds in angst over het lot van de gegijzelden. Het verhaal van Noach, het tweede stukje uit de Torah, wordt wereldwijd in elke synagoge voorgelezen en geleerd.

Zaterdag, Shabbat 28 oktober: Het volgende stukje uit de Torah: parashat Lech Lecha.

Hashem staat boven de tijd

G-d staat boven de tijd, Hij is eeuwig en Zijn wijsheid ook. Die wijsheid en dat eeuwige heeft Hij in de Torah neergezet. De Torah en haar lessen zijn eeuwig. Zij waren gisteren van toepassing, zijn vandaag relevant en zullen het morgen ook nog zijn.

Niet alleen dat, maar de Alter Rebbe (1745-1812) leert ons dat het stukje uit de Torah dat wij wekelijks lezen altijd betrekking heeft op de gebeurtenissen van die week. Soms lukt het ons om inderdaad overeenkomsten te bespeuren, maar de parallellen in de afgelopen drie weken tussen de parasha en het nieuws zijn wel heel erg voordehand liggend. 

Bereeshiet, het eerste stukje (op 7 & 14 oktober  gelezen) begint met het scheppingsverhaal. Waarom eigenlijk? De Torah is in eerste instantie een handleiding hoe je hoort te leven. Het lijkt misschien op een geschiedenisboek, maar dat is het absoluut niet. Dit kun je zien aan het feit dat er heel gedetailleerd over de ene generatie wordt verteld om vervolgens tien generaties over te slaan. Ook staan veel verhalen niet op chronologische volgorde. Wat is de Torah dan wel? Het is een handleiding, een leerboek voor het leven en dan dient inderdaad de vraag gesteld te worden waarom het scheppingsverhaal erin staat en er zelfs mee begint. Op welke manier voegt de kennis van de Schepping iets toe aan onze gedragscode?

Rashi (1040-1105) stelt deze vraag en beantwoordt hem zelf. Ik citeer: ‘Rabbijn Yitschak zei, de Torah had moeten beginnen met het gebod van de nieuwe maan omdat dat het eerste gebod is dat aan het Joodse volk gegeven werd. En wat is de reden dat de Torah met Bereeshiet, het begin, begint? Wegens het feit dat ‘Hij aan Zijn volk de kracht van Zijn daden vertelde om hun te geven de erfenis van de volkeren’ (Tehilim 111-6). Dat als de volkeren van de wereld tegen Israel zullen zeggen, jullie zijn dieven omdat jullie het land hebben veroverd van de zeven volkeren, zij tegen hen zeggen: de hele wereld is van G-d. Hij heeft het geschapen en Hij geeft het aan wie hij vindt die daarvoor geschikt is. Volgens Zijn wil heeft Hij het aan hen geschonken en volgens Zijn wil heeft Hij het van hen weggenomen en aan ons gegeven.’

Deze woorden zijn bijna 1000 jaar geleden opgeschreven.

Oorlog tegen G-d

Als iemand ons recht op het Heilige land betwist, kom dan niet met argumenten, geschiedenisboeken en politieke discussies. Zeg gewoon zoals het is: G-d heeft de hele wereld geschapen en heeft een piepklein stukje van de aardbol aan het Joodse volk gegeven. Misschien spreek je wel met een atheïst. Maar is dat niet precies waar deze oorlog om gaat? Morele waarden tegen wreedheid. Geloof tegen atheïsme, leven tegen dood! Wat is het waarde van het leven als het niet door G-d aan ons geschonken is? Een toevallige samenloop van omstandigheden? Iets wat ineens explodeerde. En waar die eerste stof die ontplofte vandaan kwam, daar hebben we het gemakshalve maar niet over? Als je nergens in gelooft hoef je bij niemand verantwoording af te leggen. Je kunt gewoon doen en laten waar je zin in hebt, wanneer dan ook en waar dan ook. Omgekeerd gezegd: als je geen verantwoordelijkheid voor je gedrag wilt nemen, dan kun je maar beter niet in een G-d geloven die morele waarden en gerechtigheid verkondigt.

En dat, dames en heren, is het antisemitisme. Gewoon een oorlog tegen G-d omdat het Joodse volk nu eenmaal als vertegenwoordiger van G-d door Hem uitgekozen is. Als je je tegen het Joodse volk keert, dan keer je je tegen G-d.

Hamas = verdorvenheid

Noach, (op 21 oktober gelezen) de tweede parasha van het eerste boek en tevens de tweede parasha sinds de oorlog begon. Al in het derde en vijfde vers van Parashat Noach (6-11 en 6-13) komt het woord hamas letterlijk voor. G-d waarschuwt dat de wereld vol met hamas is, waarbij het Hebreeuwse woord hamas vertaald wordt als diefstal, verdorvenheid, ongerechtigheid en geweld. Genoeg reden om de wereld te vernietigen d.m.v. de zondvloed. Als het kwaad gedoogd wordt, wanneer men het beestje niet bij de naam wil noemen, zal uiteindelijk de wereld vol zijn met hamas (verdorvenheid). Dit is precies wat President Biden deze week verkondigde. Het verdedigen van Israel tegen terreur en het verdedigen
van de Oekraïne tegen de agressie en geweld van zijn buurland is een investering in de toekomstige veiligheid van de Verenigde Staten. Want wie het kwaad niet in de kiem smoort is verantwoordelijk wanneer dat kwaad de rest van de wereld overneemt.

Heilig volk

Lech Lecha, de derde parasha sinds de oorlog begon (zal op 28 oktober gelezen worden). “En G-d verscheen aan Avraham en Hij zei, aan jouw nakomelingen zal ik dit land geven…” (12-7).
Dit behoeft geen commentaar. G-d heeft het land aan het Joodse volk gegeven.

Wij zijn het heilige volk en dus gaan we ons ook gedragen als heilig, als speciaal en als uitverkoren door ons niet te schamen en door precies te vertellen zoals het is. Ons recht op het land Israel is door G-d aan ons gegeven. En dat valt niet te betwisten. Jodenhaat heeft namelijk geen logica en daarom valt het met geen enkele reden te betwisten. Er zijn zo veel antisemieten op de wereld en wij zijn zo ontzettend in de minderheid. Hoe kunnen we deze strijd aan? Door gewoon te zeggen zoals het is: G-d heeft het land aan ons gegeven.

Wij zijn onverslaanbaar en we hebben de geschiedenis om het te bewijzen. Iedereen die zich tegen ons keert, hoe machtig en groot hij ook mag lijken, verdwijnt uiteindelijk van het wereldtoneel en wij zullen blijven bestaan. Net zomin als je G-d kunt vernietigen, kun je het Joodse volk, de Torah of het Heilige land vernietigen. De antisemieten hebben hun geschiedenisboeken kennelijk niet opengeslagen. Ze trekken voortdurend aan het kortste eind en door hun antisemitisme vernietigen zij uitsluitend zichzelf. Waar is het Griekse rijk? Waar is het Romeinse rijk? De kruistochten, de inquisitie, het nazisme etc… Allemaal zijn zij van het wereldtoneel verdwenen.

Dat neemt niet weg dat wij hevige pijn ervaren. Wij zijn in diepe rouw over het verderf, het barbarisme, het misbruik, de angst en de gruwelijkheden die ons volk in één dag zijn aangedaan. 

Laat je niet verslaan

The Kabbalah of the Tallit - Chabad.orgOns wapen zijn onze soldaten samen met ons optimisme, ons vertrouwen, onze wil om te leven en andermans leven te redden, onze mitzwot en ons gebedenboek. We versterken onze band met G-d en met elkaar. Steek vrijdagavond kaarsen aan. Leg elke dag tefilin, verhoog de kwaliteit van je koshere keuken, geef meer geld en doe meer goede daden.

Verenig je met de soldaten die veelal gekozen hebben om tsietsiet te dragen. Schrijf hen een brief, stuur geld en blijf vooral voor jezelf vechten, waar je je ook ter wereld bevindt. Dat is onze kracht. Ze kunnen ons lichaam vernietigen maar onze geest, onze ziel en vooral onze eenheid en saamhorigheid zijn onmogelijk te verslaan.

Een paar weken geleden was Israël in rep en roer over politieke kwesties. Meningsverschillen die een eigen leven gingen leiden. Maar als het erop aankomt zien wij eenheid alom. Niet alleen in Israël, niet alleen religieuze mensen, niet alleen seculiere Joden maar letterlijk iedereen in Israël en daarbuiten staat paraat om samen te vechten tegen het kwaad om elkaar te helpen waar nodig is, om geld te sturen. Tientallen vluchten uit de hele wereld hebben reservisten naar Israël gebracht. Vaders, moeders, studenten, Israëliërs die tijdelijk in het buitenland vertoefden en mensen die al jaren buiten Israel woonachtig zijn. 

Elk leger heeft verschillende divisies. Soldaten zijn aan het front gestationeerd. Piloten in de cockpit, artsen op de operatiekamers, talloze mensen achter de computers en anderen weer achter hun gebedenboek. De soldaten hebben ons actief nodig. Waar je ook ter wereld bent is er wel een divisie waar jij bij hoort. Door de nadruk op eenheid te leggen en die extra goede daden te verrichten ben je in de eredivisie terecht gekomen. 

Ik doe mee. Jij ook?

Sterkte!
Bracha Heintz

Klik op deze link om een brief te sturen aan een soldaat in het IDF om jouw steun en dank te betuigen. 

https://israelforever.org/programs/lettersoffriendship/write_to_lone_soldiers/


Helpt u mee om de continuïteit van deze artikelen te waarborgen? Door te sponsoren word je een actieve partner en steun je ook verdere activiteiten! Doneren kan hier op chabadutrecht.nl/doneren.

Beeld: chabad.org

TERREUR | Wat doe ik ermee?

TERREUR | Wat doe ik ermee?

Ik ben letterlijk misselijk en ik ben boos. En samen met mij de hele Joodse wereld en al onze vrienden en steunbetuigers, mensen die terreur veroordelen en verafschuwen. Deze boosheid is een verborgen vorm van liefde. Liefde voor het eigen volk, liefde voor rechtvaardigheid en liefde voor de waarde van het leven en de waarde van ieder mens. Het Joodse volk is één lichaam. Als het ene deel van het lijf ziek is, lijdt het hele lichaam mee.

Dowload hier een printversie (PDF) van dit artikel)

Deze week stuur ik geen gebruikelijke wekelijkse inspiratie, alhoewel het woord Hamas ‘toevallig’ tweemaal in het stukje van de Torah voorkomt dat deze week op Shabbat over de hele wereld gelezen zal worden: Parashat Noach.

Misselijk van boosheid

Ik ben totaal geparalyseerd. Ik kan niet normaal denken, mijn inspiratieknop is verdoofd. Ik ben letterlijk misselijk, ik kan soms moeilijk slikken. Ik ben boos en samen met mij de hele Joodse wereld en al onze vrienden en steunbetuigers, mensen die terreur veroordelen en verafschuwen. Deze boosheid is een verborgen vorm van liefde. Liefde voor het eigen volk, liefde voor rechtvaardigheid en liefde voor de waarde van het leven en de waarde van ieder mens.

Ik dacht dat de inquisitie 500 jaar geleden was gebeurd. Ik dacht dat de Holocaust al 80 jaar geleden voorbij was. Kennelijk als je Joods bloed in je aderen hebt vloeien dan ben je wederom wereldwijd het doelwit van moordpartijen en bloedbaden. Ik vraag mij af of, behalve volwassenen, men ook Joodse baby’s tijdens de inquisitie levend heeft verbrand.

Nieuwe wreedheid Hamas

Toch is er iets nieuws in deze wreedheid en dat is dat er nog nooit, naar mijn weten, een volk is geweest dat zoveel van zijn eigen mensen met opzet vermoordt, met als enig doel om Israel daar de schuld van te geven en zwart te maken in de ogen van het wereldpubliek. Minstens een kwart van de raketten die Hamas afvuurt explodeert in Gaza zelf. Zo ook de raket die deze week op het parkeerterrein naast een ziekenhuis explodeerde. Afgezien van het feit dat Hamas haar wapendepots in ziekenhuizen, scholen en dichtbevolkte gebieden verbergt, zou Israel zoiets altijd vermijden. Integendeel, Israel waarschuwt altijd de Palestijnse bevolking om de plekken, waar vanuit Hamas raketten schiet, te verlaten voordat Israel toeslaat. Jammer dat Hamas haar eigen burgers aanmoedigt om juist daar te blijven. Jammer dat Hamas de weg tussen het noorden en het zuiden van Gaza voor haar eigen inwoners blokkeert, waardoor de Palestijnse burgers niet kunnen evacueren, weg van de terroristische centra die Israel wil vernietigen.

Zou Israel wel dat ziekenhuis hebben willen bombarderen, dan zou het niet mis hebben geslagen en het parkeerterrein geraakt hebben i.p.v. het ziekenhuis zelf. En dan zou er een krater in de grond zijn geweest en die krater is nergens te vinden omdat die er gewoonweg niet is. Israelische bommen veroorzaken namelijk kraters. Bovendien zouden, door de kracht van een Israelische bom, alle dakpannen van de omliggende huizen weggevlogen zijn maar ook dat is niet het geval. Zo zijn er uit neutrale bronnen, aan de hand van diverse foto’s meerdere bewijzen aangeleverd dat het hier niet om een Israelische aanval ging.

Palestijnse staat

Maar voor de Jodenhater maakt de werkelijkheid en de waarheid niets uit, omdat Jodenhaat geen reden heeft en het dus ook niet met reden gestopt kan worden. Niet alleen is elke Jood in de hele wereld een ‘legitiem’ doelwit voor moord en afslachting geworden – er wordt daarbij nog een ‘goede’ reden voor gegeven: dat wij het land zouden hebben afgepakt van het Palestijnse volk maar ik heb nieuws voor u geachte lezer: de Palestijnse staat is namelijk een fabricage van de verbeelding van een aantal Jodenhaters die als doel hebben om heel Israel te vernietigen, hetgeen zij ook zelf verklaren en opschrijven.

Want voordat Israel in 1948 tot een land uitgeroepen werd bestond er in dat gebied geen Palestijnse staat, maar een Brits Mandaat. En daarvoor was het het Ottomaanse rijk en geen Palestijnse staat. Daarvoor werd het gebied beheerst door de Mamlukken uit Egypte en niet door een Palestijnse staat. En daarvoor door allerlei andere volkeren, de Christenen, de Byzantijnen, de Romeinen, de Hasmoneeën, Alexander de Grote, de Perzen, de Babyloniërs en niet door een Palestijnse staat. Hoe ver in het verleden zou je willen teruggaan? Want daarvoor waren het de koninkrijken van Israel en Yehuda en daarvoor de 12 stammen en daarvoor nog de Kanaänieten maar niet een Palestijnse staat. Door de eeuwen heen is het land Israel door allerlei heersers bezet maar nog nooit door een Palestijnse staat omdat die gewoonweg nooit heeft bestaan.

Oorlog waar Israel nooit om heeft gevraagd

En je kunt zeggen en denken wat je wilt. Feit is wel dat het Joodse volk of leger nog nooit dorpen in is gegaan om vrouwen te verkrachten en te vermoorden.
Nog nooit zijn Joden dorpen ingegaan om baby’s hun hoofden af te hakken of mensen levend te verbranden.
Nog nooit heeft het Israelische leger burgers gekidnapt en gelyncht.
Nog nooit heeft het Israelische leger hele gezinnen afgeslacht of mensen die een festival bezochten met een machinegeweer neergehaald.
Nog nooit heeft een Jood zichzelf bij een aanslag opgeblazen.
Nog nooit heeft het Joodse volk opgeroepen tot haat tegen de Nazi’s of welke vijand dan ook.

Dit is een oorlog waar Israel nooit om heeft gevraagd. Dit is een oorlog die ons is opgelegd. En het gaat niet om land of om geschiedenis. De terroristen leveren daar zelf het bewijs voor door wraak en agressie op te roepen tegen alle Joden ter wereld, zelfs tegen diegenen die al 2000 jaar geleden uit Israel verdreven zijn en daardoor ergens anders in de wereld vertoeven. Het is een oorlog tegen elke vorm van beschaving.

De hele wereld zou alle Israelische soldaten dankbaar moeten zijn dat zij hun leven op het spel zetten om de hele wereld te redden van terreur! Het gaat om het leven en de waarde van een mens, van een vrouw, van een kind, van een baby. Dit is een oorlog tegen beschaving en tegen alle basisnormen en waarden. Niet alleen werden Israeliërs aangevallen, maar wie dan ook, van welke nationaliteit dan ook die zich op 7 oktober daar bevond, werd vermoord of ontvoerd. Slachtoffers uit Thailand, Frankrijk de VS, en uit totaal 35 landen zijn op één dag, op gruwelijke wijze gemarteld en vermoord of worden vermist.

Oorlogsmisdaden

Jammer genoeg gaat al jarenlang het grootste gedeelte van de humanitaire hulp die door het buitenland de Gazastrook ingaat naar militaire doelen van Hamas en het verder verrijken van de Hamas leiders wiens chique villa’s met de dag fraaier worden. De Gazaanse kinderen leren rekenen op school op de volgende manier:  als je 4 Joden hebt en je vermoordt er twee, hoeveel heb je er dan over? Deze schoolboeken worden door Europa gefinancieerd.

Israel wordt beschuldigd van oorlogsmisdaden terwijl Israel juist het meest voorzichtige land ter wereld is om burgers juist te besparen. Ze waarschuwen de burgers via sms’jes en via pamfletten die vanuit de lucht gegooid worden dat er een aanval op komst is zodat iedereen tijdig de onheilsplek kan vermijden.

Wie draagt verantwoordelijkheid voor het verstoppen van militaire centra in dichtbevolkte gebieden? Wie is er verantwoordelijk voor dood en verderf wanneer een heel gebouw platgebombardeerd wordt en de Gazanen die daarin vertoefden geen uitwijkmogelijkheid is gegeven?

Toen de VS Irak hebben aangevallen om de bevolking te bevrijden van hun Iraakse dictator Saddam Hoessein, zijn er onvermijdelijk 700 000 burgerslachtoffers gevallen. In de laatste 15 jaar zijn er, volgens de VN 6.269 Gazanen gesneuveld (inclusief hun terroristen), omdat zij gedwongen werden om zich op de verkeerde plek te bevinden.

Hamas maakt zich schuldig aan dubbele oorlogsmisdaden omdat het juist op civiele doelen mikt en tegelijk haar eigen burgers inzet als schild.

Ondanks dat Israel al sinds 2005 door tienduizenden raketten uit Gaza bestookt wordt, heeft Israel al die jaren de Gazastrook voorzien van gratis water, gas en elektra.
Bij een eerdere oorlog een aantal jaren geleden tussen Israel en Gaza heeft Gaza met zijn eigen raket een Israelische electriciteitsmast geraakt. Toen een Israelische electriciën het kwam repareren is hij door Hamas militanten onder vuur genomen! En nu wordt Israel ervan beschuldigd dat ze geen water, gas en elektriciteit gratis aan Gaza willen leveren! Welk land ter wereld levert gratis goederen aan een buurland vooral als dat land die goederen gebruikt om hen te vermoorden? En trouwens wie belet welk land dan ook om Gaza van deze producten te voorzien?

Zwarte bladzijde

Is het de verantwoordelijkheid van Gaza? Wie breekt hier alle oorlogsregels? 
Wij kunnen Hamas niet beletten om te liegen. Wel kunnen wij stoppen met het geloven in hun leugens. Kijk zelf maar naar het verschil hier in Nederland tussen een pro-Israel-demonstratie en een pro-Palestijnse mars. Waar wordt er gezongen en waar wordt er geschreeuwd? Waar voel je eenheid en liefde en bij welke demonstratie voel je angst en agressie?

Het 7-oktober verhaal begint met een bladzijde die zwarter is dan zwart. Het gevaar voor Israel, voor elke Jood en elke Joodse instelling wereldwijd is nog nooit zo groot geweest. Maar de overwinning zal des te groter zijn!

Wie neemt het licht over?

Wees ervan bewust dat het Joodse volk één lichaam is. We zijn één en allemaal met elkaar verbonden. Als het ene deel van het lijf ziek is, lijdt het hele lichaam mee. En als dat deel geneest, dan wordt het hele lichaam aangesterkt. Zo ook op spiritueel gebied. Zorg ervoor dat je spiritueel gezond bent en daarmee het hele volk kracht geeft.

Or Mozes, een jonge vrouw van 22, soldaat in het IDF leger, is vorige week vermoord terwijl zij ons land aan het verdedigen was. Toen ze nog leefde, heeft Orit elke vrijdag avond de Shabbatkaarsjes aangestoken. Wie neemt het licht van haar over? Laten wij met z’n allen voor de continuïteit van deze vlam en warmte zorgen.

Vorige week ben ik wederom Oma geworden van een kleinzoon, een blijde gebeurtenis omringd door raketten en leugens op de media.

Maar nee, ze krijgen ons niet klein. Zij kunnen en zullen nooit en te nimmer ons licht doven, want wij steken elke week weer aan en wij zorgen ervoor dat er kinderen zijn die dat licht tot in de verre toekomst zullen laten branden! Versterk je spirituele spierballen en leg tefillin, eet kosher en heb je naasten lief. Denk niet dat je buiten Israel niets kan doen. Integendeel! De soldaten weten dat wij aan hen denken. Zij zijn super dankbaar dat wij voor hen bidden en in hun naam goede en lieve daden verrichten. Door onszelf op Joods gebied te versterken, versterken wij ons hele volk.

Wat kan jij doen?

Terreur! Wat doe ik ermee?

HELPEN!
De terroristen hebben ons van het leven geroofd…
Help elke jood om een langer en beter leven te leiden!

BOUWEN!
De terroristen zijn gekomen om Joodse gemeenschappen te vernietigen…
Werk mee aan het versterken van grotere en sterkere Joodse gemeenschappen!

LOVE!
De terroristen hebben de jeugd vermoord voordat zij een kans kregen om te trouwen en gezinnen te stichten…
Zorg ervoor dat elke Joodse man met een Joodse vrouw trouwt om zo de continuïteit van het Joodse volk te kunnen waarborgen!

KINDEREN EN BABY’S!
De terroristen hebben baby’s meedogenloos vermoord en verbrand…
Zorg dat er meer Joodse baby’s worden geboren!

VERTROUWEN EN DOORZETTEN!
De terroristen willen ons bang maken…
Wees een nog trotsere Jood!

Het verhaal zal een positief einde hebben, gegarandeerd! En tot dan, denk a.u.b. elke dag aan onze soldaten en onze gijzelaars, zeg voor hen een extra gebed, een hoofdstuk in Tehilim, de Psalmen, wees wat aardiger tegen je familie en vrienden en blijf vooral positief zoals het in Psalm 121 – 5 staat, dat G-d onze schaduw is. Hij beweegt net als een schaduw met ons mee. Als wij positief blijven en trots zijn op onze identiteit en wij optimisme en zekerheid uitstralen en onze uitdagingen tegemoet gaan, dan zal Hashem met gelijke stem reageren.

Am Yisrael CHAI!!

Bracha Heintz

Chabadutrecht.nl