Tag: Parasha

Noach | Kom aan boord!

Noach | Kom aan boord!

De wateren van de zondvloed stroomden van alle kanten tegelijk en verwoestten alles wat leefde. Zo ook worden wij in ons dagelijks bestaan overstroomd door allerlei zaken die onze rust kunnen verstoren.

Download hier een printversie van dit artikel (PDF

Het water kwam van boven uit de hemel vallen en van onderen stroomde het met een gigantische kracht uit ondergrondse bronnen.

בִּשְׁנַת שֵׁשׁ־מֵאוֹת שָׁנָה לְחַיֵּי־נֹחַ בַּחֹדֶשׁ הַשֵּׁנִי בְּשִׁבְעָה־עָשָׂר יוֹם לַחֹדֶשׁ בַּיּוֹם הַזֶּה נִבְקְעוּ כָּל־מַעְיְנֹת תְּהוֹם רַבָּה וַאֲרֻבֹּ

‘In het zeshonderdste jaar van het leven van Noach, in de tweede maand, op de zeventiende dag van de maand, op die dag, barstten alle bronnen van de grote afgrond open en de vloedpoorten van de hemel openden zich.’ (Bereeshit 7-11)

Ook wij hebben te maken met aardse en hemelse belemmeringen. De aardse moeilijkheden komen vanuit ons lichaam en alles wat het nodig heeft. Een mens heeft nu eenmaal een aantal basisbehoeften zoals: voedsel, geld, een dak boven zijn hoofd, studie en werk en liefst nog wat ruimte voor ontspanning en plezier. Dit alles kost tijd en moeite en neemt het grootste deel van onze tijd in beslag.

Maar ook hemelse zaken kunnen ons als mens overrompelen. De verantwoordelijkheden in de groep, zoals het helpen van anderen, geld weggeven, zorg voor ouderen en je bekommeren om je gezin, kunnen allemaal je focus op je eigen rust en spiritualiteit behoorlijk verstoren.

Wat nu? Voordat de dag begonnen is weet je al dat je in tijdnood zal raken. Jouw to-do-lijstje voor vandaag is al uitgebreider dan dat de dag lang is, een race tegen de klok!  Wanneer zal je tijd voor jezelf overhouden?

Kom naar het woord

וַיֹּ֤אמֶר ה לְנֹ֔חַ בֹּֽא־אַתָּ֥ה וְכָל־בֵּיתְךָ֖ אֶל־הַתֵּבָ֑ה כִּֽי־אֹתְךָ֥ רָאִ֛יתִי צַדִּ֥יק לְפָנַ֖י בַּדּ֥וֹר הַזֶּֽה

G-d zei tegen Noach: ‘Kom jij en jouw gezin naar de ark omdat ik jou zie als een rechtschapene vóór mij in deze generatie.’

In de Torah wordt het woord תֵּבָ֑ה (TEWA) gebruikt voor ark. Maar תֵּבָ֑ה (TEWA) betekent ook een woord. De Baal Shem Tov maakt het duidelijk: G-d roept ieder mens en nodigt hem uit: Kom naar het woord. Welk woord? De woorden van Torah en gebed. Voordat je de dag begint, bereid je voor en bescherm jezelf tegen alles wat op je afgevuurd zou kunnen gaan worden. Gebruik Torah en gebed als scherm tegen physieke en emotionele raketten, wapens die diep kunnen doordringen. Breng jezelf in veiligheid tegen overstromingen, tsunami’s, orkanen en verdrinkingen die jij gedurende de dag zal tegenkomen.

Kom aan boord! Reserveer de eerste momenten van je dag aan je communicatie met G-d, met je ziel en met jezelf. Het gebed en het leren van de Torah zijn je reddingsboot en bescherming voor de rest van het etmaal, zodat jij de wateren zult overmeesteren en niet andersom.

Shabat Shalom!

Bracha Heintz

Klik hier om wekelijks per WhatsApp een artikel te ontvangen!

>> lees ook de parasha Noach | Regen, kou en toch inspiratie.

>> lees ook de parasha Noach| Volhouden ondanks moeilijkheden

           

Gebaseerd op een verhandeling van de Lubavitcher Rebbe in 1956. Laat het mij weten indien U deze artikelen niet wenst te ontvangen. Vragen en kritiek zijn ook zeer welkom!


Helpt u mee om de continuïteit van deze artikelen te waarborgen? Door te sponsoren word je een actieve partner en steun je ook verdere activiteiten! Doneren kan hier op chabadutrecht.nl/doneren.

Beeld: chabad.org

Met dank aan Rianne, Sonja en Devorah voor hun hulp bij het bewerken van dit artikel.

Noach | Regen, kou en toch inspiratie

Noach | Regen, kou en toch inspiratie

De dagen worden korter en donkerder. De Joodse feestdagen zijn achter de rug. Zolang er feest werd gevierd is het niet moeilijk om blij en vrolijk te zijn. Waar vind je kracht om de spiritualiteit er toch in te houden? Het verhaal van Noach en de zondvloed geeft een verrassend diep inzicht.

Download hier de PDF van dit artikel

Deze week zijn wij met een nieuwe, speciale Joodse maand begonnen die Mar Cheshwan heet. Wat is hier zo speciaal aan? Het bijzondere van Mar Cheshwan is dat het juist níet speciaal is, er komt geen enkele feestdag in voor. Dit is de enige maand in het Joodse jaar zonder bijzondere dag. Kijk maar:

Tishri (september-oktober)
Rosh Hashana – Joods Nieuwjaar

– Yom Kippoer – Grote Verzoendag
– Soekot – Loofhuttenfeest
– Simchat Torah – Vreugde der Wet

Mar Cheshwan (oktober-november)
Niets

Kislew (november-december)
Begin van Chanoeka

Tewet (december-januari)
Laatste dagen van Chanoeka

Shewat (januari-februari)
Toe Bishwat – Nieuwjaar der bomen

Adar (februari-maart)
– Poerim – Lotenfeest

Niessan (maart-april)
Pesach – Pasen

Ijar (april-mei)
-Omer tellen

-Tweede Pesach

Siewan (mei-juni)
Shawoe’ot – Wekenfeest

Tamoez (juni-juli)
Vastendag die met de komst van Mashiach veranderd zal worden in een feestdag

Aw (juli-augustus)
Vastendag die bij de komst van Mashiach veranderd zal worden in een feestdag

– Toe Beaw – 15 Aw

Eloel (augustus-september)
Maand van Barmhartigheid    

Zondvloed

In de maand Mar Cheshwan zijn er geen feestdagen. Wel is dit de maand waarin de zondvloed begon en eindigde. De Torah vertelt ons dat de ellende op 17 Mar-Cheshwan begon (Bereeshiet 7 – 11).  Het regende 40 dagen en nachten. De regen stopte op 27 Kislew. Hierna bleven de overstromingen nog 150 dagen duren:

וַיָּשֻׁבוּ הַמַּיִם מֵעַל הָאָרֶץ הָלוֹךְ וָשׁוֹב וַיַּחְסְרוּ הַמַּיִם מִקְצֵה חֲמִשִּׁים וּמְאַת יוֹם 

En de wateren gingen heen en weer, ze werden minder aan het einde van 150 dagen.
Bereeshiet 8-3

Het woord קץ (kets) betekent einde en heeft een getallenwaarde van 190. Dit zijn de 40 dagen en nachten dat het geregend heeft, plus de 150 dagen waarin het water nog woest over de aarde stroomde. Na die 150 dagen was het 1 Siewan en begon het water te minderen met een kwart ama, elleboog, per dag. Twee maanden later werden de toppen van de bergen zichtbaar. Het was toen 1 Aw.

Noach wachtte nog 40 dagen, tot 10 Eloel, en stuurde toen een raaf die zeven dagen om de ark cirkelde maar toen weer terugkwam in de ark.
Het was 17 Eloel toen Noach de eerste duif stuurde, die ook terugkwam.
Een week later, op 24 Eloel, stuurde hij de tweede duif, die met een olijftak terugkwam.
Weer een week later, op 1 Tishrie stuurde Noach de derde duif die niet terugkeerde. Er was toen geen water meer, maar wel modder.
Pas een maand plus 27 dagen later, op 27 Mar Cheshwan, was de aarde helemaal opgedroogd en kwamen Noach en zijn gezin uit de ark.

G-d had de zondvloed gebracht omdat de mensen in die tijd hun morele normen en waarden kwijt waren geraakt. G-d wilde een totale reiniging en daar was kennelijk één vól jaar voor nodig, zo merkt de Frans Joodse geleerde Rashi op. Er was een reset nodig, een nieuwe start en dat duurt altijd even: veertig dagen en nachten regen om precies te zijn; net als de veertig Seah (vloeibare kubieke maat) van een mikwe, een ritueel bad. De wereld had een grondige spirituele schoonmaakbeurt nodig.

Van 17 Marcheshwan tot 27 Marcheshwan is zelfs 365 dagen en dat is langer dan een Joods jaar. Het is één Joods jaar plus 11 dagen, 354 + 11 = 365.

Joods jaar: maan en zon

Het Joodse jaar is voornamelijk, maar niet uitsluitend, op de maan gebaseerd. De Joodse maand gaat helemaal volgens de cyclus van de maan: aan het begin van de maand is de maan heel dun en wast. Op de 15de van de Joodse maand is de maan vol en vervolgens wordt de maan hoe langer hoe kleiner tot aan het einde van de maand.

Zo cirkelt de maan in ongeveer 29,5 dagen om de aarde waardoor de Joodse maanden, meestal om en om, 29 of 30 dagen hebben. Als de maan twaalf keer een cyclus heeft gehad, is het Joodse jaar om.

Twaalf keer 29,5 is 354, de lengte van het Joodse jaar.

Het zonnejaar daarentegen houdt geen rekening met de cycli van de maan. Waar is het wel op gebaseerd? Op de omwenteling van de zon rond de aarde die 365 dagen duurt, het zonnejaar. Na deze 365 dagen bevindt de zon zich precies weer op dezelfde plek als 365 dagen daarvoor.

Was de zondvloed van 17 Mar Cheshwan tot 17 Mar Cheshwan geweest, dan had het een heel Joods jaar geduurd van 354 dagen, 12 keer de cyclus van de maand. Maar de zondvloed was van 17 Mar Chershwan tot 27 Mar Cheshwan. Dat zijn 11 dagen meer dan het Joodse jaar d.w.z. 365 dagen, precies de lengte van een zonnejaar. Kennelijk moest de zondvloed 365 dagen duren, een heel zonnejaar. Waarom niet een Joods jaar? En wat zijn verder nog de verschillen tussen een zonnejaar en een maanjaar?

1) De Gregoriaanse kalender zoals wij die in de westerse wereld gebruiken is een zonnekalender. Het jaar duurt 365 dagen, de tijd die nodig is voor de zon om een volle omwenteling om de aarde te maken. De maanden in deze kalender zijn een twaalfde van het 365-dagen-durende-zonnejaar en zijn niet gerelateerd aan de maan. Verjaardagen en andere data volgens deze kalender vallen nooit op een bepaalde maanstand, maar wel elk jaar op dezelfde zonnestand.

2) De Islamitische kalender daarentegen is een maankalender. Als de maan 12 keer een cyclus heeft gemaakt, dan zijn 354 dagen voorbij en dan is het Islamitische jaar om. Elk jaar duurt dit maanjaar 11 dagen minder vergeleken met het zonnejaar. Op den duur verschuiven daardoor de data steeds terug ten opzichte van de positie van de zon in de hemel. Vandaar dat de Ramadan elk jaar 11 dagen eerder in de Gregoriaanse zonnekalender valt dan het jaar ervoor. Uiteindelijk verschuiven de Islamitische feestdagen van het ene seizoen naar het andere, dan wel in de winter, dan wel in de zomer. Dit wordt allemaal veroorzaakt door het 11-dagen-verschil tussen het Islamitische jaar en het Gregoriaanse jaar, tussen het maanjaar van 354 dagen en het zonnejaar van 365 dagen. Na drie jaar treedt er al een verschil op van 3 x 11 = 33 dagen, dat zelfs meer is dan een maand.

3) De Joodse kalender is zowel een maankalender als een zonnekalender. Er wordt met beide hemellichamen rekening gehouden. De Joodse maanden volgen de cyclus van de maan. Om het tekort van 11 dagen ten aanzien van de cyclus van de zon te overbruggen, wordt er om de twee of drie jaar een schrikkelmaand toegevoegd. Zo hebben de Joodse feestdagen een vaste maanstand en vallen ze ook nog altijd in hetzelfde seizoen, een bijna vaste zonnestand.

Licht reflecteren

Wat doet het ertoe of het jaar 365 dagen duurt (volgens de zon) of 354 dagen duurt (volgens 12 keer de maancyclus)? Waarom wordt de kalender op de zon (Gregoriaans) dan wel op de maan (Islamitisch) dan wel op allebei (Joods) gebaseerd? En waarom moest Noach in de boot blijven gedurende een zonnejaar van 365 dagen en was een maanjaar van 354 dagen kennelijk onvoldoende?

Om deze verschillen te doorgronden zullen we eerst moeten analyseren wat het verschil is tussen de zon en de maan.

De zon geeft één en al licht. Hij straalt niet alleen licht, hij is licht. Dat is spiritualiteit: licht zijn en licht delen.

De maan daarentegen is een grote zwarte bal. Symbool van de fysieke wereld. Een groot zwart gat dat alles naar zich toe trekt en niets weerkaatst. De definitie van duisternis. Toch, als de maan zich gunstig weet te positioneren dan kan het het licht van de zon reflecteren.

De zon vertegenwoordigt een mens die goede daden verricht, licht heeft en het met anderen deelt. De maan daarentegen is een mens die alles naar zich toe trekt, alleen voor zichzelf bezig is en niets voor een ander doet. Wat van hem is, bewaart hij voor zichzelf en wat anderen bezitten wil hij eigenlijk ook hebben. Het fysieke is voor hem een grote reis naar zichzelf, zijn behoeftes en begeertes. Hij trekt alles naar zich toe, naar zijn eigen groot zwart gat.

Anderzijds, als hij weet hoe hij het lichamelijke kan gebruiken voor hogere doelen, voor een ander bijvoorbeeld en om te delen, dan heeft hij zijn leven en zijn houding zo gepositioneerd dat hij licht gaat weerkaatsen.

Lukt het je om het fysieke te gebruiken voor iets anders dan jezelf, dan gaat de materie licht geven en het spirituele reflecteren. Gebruik je de materie voor jezelf, dan is het een groot zwart gat. Besteed je het aan een ander, dan gaat het glimmen en schijnen zoals de maan het licht van de zon reflecteert.

De zondvloed was de noodzakelijke reiniging van een hele generatie dat maangedrag vertoonde. De mensen waren toen uitsluitend met zichzelf en voor zichzelf bezig. Om dit zwarte maangedrag te corrigeren zou een maanjaar van 354 dagen onder de maat zijn; een zonnejaar van reiniging voldeed daarentegen wel. 

Donder en bliksem

Los van elkaar doen de zon en de maan het ieder uitstekend. De zon op zich, een vuurbal van licht, vertegenwoordigt zuivere spiritualiteit en heeft nergens last van. Het licht is constant, bewust van de waarheid en gedijt heerlijk gedijen.

Het lichamelijke, los van het spirituele kan ook heel tevreden zijn. Slapen, eten, werken, sporten en de volgende dag weer opnieuw. Zo lang je je niet bewust bent van hogere waarden, kan de lichamelijke radslag eeuwig doordraaien. Je leeft op het niveau van een dier, maar daar heb je zelf totaal geen last van. Anderen waarschijnlijk wel.

Maar, als je het spirituele wilt integreren in het lichamelijke, als je een lichtgevende maan wilt zijn, dan begint het een ingewikkeld verhaal te worden en kan er frictie ontstaan. Donder, bliksem, overstromingen, zondvloeden en tsunami’s. Hoe moet je hiermee omgaan? Als een dier leven en alleen fysiek bezig zijn, brengt geen voldoening of geluk. Zuiver spiritueel leven, zoals engelen, gaat ook niet. Je zult moeten eten, drinken, slapen, studeren, werken en een sociaal leven leiden. Wanneer je het lichamelijke en het spirituele in elkaar wilt laten overlopen komt er spanning en wrijving.

Als je op dieet wilt kun je niet helemaal stoppen met eten. Als je te veel werkt, kun je het niet oplossen door je baan helemaal op te zeggen. Ergens zal je een balans moeten zoeken. Totdat je dit evenwicht vindt, zou het wel eens heel hard kunnen gaan waaien en stormen. Het verschil in drukgebied tussen materieel en spiritueel veroorzaakt een zondvloed met onbestendig weer. Zet door en je zult het ultieme doel van de schepping bereiken, namelijk de fysieke wereld gebruiken om licht en spiritualiteit te laten doorschemeren.

Inspiratie creëren

Daarom houdt de Joodse kalender rekening met zowel de zon als met de maan, met het spirituele als met het materiële. De maanden zijn volgens de cyclus van de maan en de jaren volgens de cycli van de zon. Omdat er een verschil van 11 dagen is met het zonnejaar is er af en toe een schrikkelmaand om de achterstand in te halen en het evenwicht te behouden.

De zondvloed moest een vol zonnejaar duren van 365 dagen, van 17 Mar Cheshwan tot 27 Mar Cheshwan. De 12 manen moesten een beurt krijgen (354 dagen) en nog eens 11 dagen erbij om een vol zonnejaar te verkrijgen. Dit heeft de balans hersteld tussen zon en maan, tussen materieel en spiritueel. De generaties vóór Noach waren het evenwicht kwijt.

De maan heeft de zon nodig (die 11 dagen extra) om van een zwart egoïstisch gat, een zilver licht te worden. De maan reflecteert het zonlicht en deelt haar maneschijn weer met anderen. Zo kan een mens ook zijn materie (maan) gebruiken om het G-ddelijke licht (zon) daarmee te weerkaatsen. Op het moment dat hij zijn bezittingen en zijn gaven met een ander deelt heeft hij materie met spiritualiteit  weten te vermengen. Op dat moment is het lichamelijke in zijn leven veranderd van een zwart gat naar een zilver licht.

Zo gaan wij van een maand vol feestdagen en spiritualiteit naar een lege maand. Zolang wij speciale dagen vieren, worden we geïnspireerd door verschillende thema’s, door elkaars gezelschap, door gebeden, gezelligheid en saamhorigheid. Ineens worden we in het diepe gegooid, naar een donkere maand zonder een enkel feest, maar wel vol met water en zondvloed.

Een maand gevuld met regen, kou en winter. De vloed kan ons overspoelen. De leegte kan ons doen schrikken. Maar, dat is alleen maar als je afhankelijk bent van de gebeurtenissen en de mensen om je heen. Wie ben jij dan? Wat weerkaats jij? Ben jij als een zwart gat dat al het licht van feestdagen en anderen absorbeert of ga je in Mar Cheshwan het zonlicht van de vorige maand weerspiegelen?

Wanneer ga jij je eigen inspiratie creëren?

Zolang er feest wordt gevierd, ben je blij en vrolijk. Zolang je geïnspireerd wordt, gaat het je goed. Maar wanneer ga jij je eigen inspiratie creëren, zonder afhankelijk te zijn van gebeurtenissen of mensen om je heen? De dagen worden korter en donkerder. Je omgeving is er niet meer om jou te inspireren. Nu ben jij het, alleen. Nu zal je kracht uit jezelf moeten putten om de spiritualiteit in jouw lichamelijke leven te laten doordringen.

Schrik niet van Tsunami’s en overstromingen. Houd je hoofd boven water en laat zien dat jij ook een wereld voor jezelf kunt maken waarin het G-ddelijke en het spirituele een warm plekje verdienen, midden in de leegte, midden in je dagelijkse feestloze leven.

Feestloos, maar niet geesteloos!

Shabbat Shalom!

Bracha Heintz

              >>  lees ook de parasha Noach | Kom aan boord!

              >>   lees ook de parasha Noach | Volhouden ondanks moeilijkheden

             >>  lees ook de parasha Noach | Voor, tijdens en na de zondvloed

Gebaseerd op lessen en artikelen van Rav YY Jacobson. Laat het mij weten indien U deze artikelen niet wenst te ontvangen. Vragen en kritiek zijn ook zeer welkom!


Helpt u mee om de continuïteit van deze artikelen te waarborgen? Door te sponsoren word je een actieve partner en steun je ook verdere activiteiten! Doneren kan hier op chabadutrecht.nl/doneren.

Beeld: chabad.org

Met dank aan Rianne, Sonja en Devorah voor hun hulp bij het bewerken van dit artikel.

 

 

Bereeshiet | Energiebron voor het hele jaar

Bereeshiet | Energiebron voor het hele jaar

De Torah is de gebruiksaanwijzing voor het leven: ze leert ons hoe we tegelijkertijd ín én bóven de wereld kunnen leven. Toch komen wij dikwijls obstakels tegen die het uitvoeren van de geboden belemmeren: werkelijkheid of illusie?

Dowload hier een printversie (PDF) van dit artikel)

De feestdagen zijn amper voorbij. Hiermee hebben wij een reeks zeer bijzondere dagen achter de rug. En nu beginnen we de Torah opnieuw te lezen van vooraf aan met niets minder dan het scheppingsverhaal.

בְּרֵאשִׁ֖ית בָּרָ֣א אֱלֹקים אֵ֥ת הַשָּׁמַ֖יִם וְאֵ֥ת הָאָֽרֶץ׃

Bereeshiet, in het begin schiep G-d de hemel en de aarde.
[Bereeshiet 1-1]

Maar betekent Bereeshiet (het eerste woord uit de Torah) wel in het begin? Ik moet u teleurstellen, geachte lezer, omdat het woord Bereeshiet helemaal niet het gebruikelijke woord is om in het begin te zeggen. Als u denkt dat de Torah bij het begin begint en het een geschiedenisboek is, dan zit u fout. Als u meent dat de Torah een boek met verhalen is, ook dan heeft u het mis.

Spiritueel en materieel

Natuurlijk zijn er in de Torah  vele verhalen, omdat wij aan de hand van deze vertellingen een bepaald idee beter kunnen begrijpen. De verhalen zijn nodig om iets duidelijk te maken of te illustreren.

Wat is de Torah dan wel? Het is onder andere een boek dat G-d aan ons gegeven heeft en dat gevuld is met lessen over hoe we tegelijkertijd boven de wereld en in de wereld kunnen leven. Dit doen wij door de ge- en verboden, die in de Torah beschreven staan, uit te voeren.

De geboden en verboden zijn allemaal met materie verbonden. Je kunt namelijk geen koe kosher slachten zonder dat er een koe aan te pas komt. Noch kun je een Shabbat-lichtje aansteken zonder olie of was. Door de geboden uit te voeren sla je een brug tussen het spirituele en het materiële. De Torah is een systeem, een gebruiksaanwijzing om de materie te verheffen naar een ander niveau en een andere dimensie. De verhalen helpen ons daarbij.

G-d is de Schepper van hemel en aarde. Hemel betekent ook spirituele wereld en met aarde wordt de materiële wereld bedoeld. Omdat G-d beide geschapen heeft, is Hij ook de Enige die de formule kent om een brug te slaan tussen het aardse en het hemelse, waardoor de materie verheven kan worden. Zo worden we geholpen om uit onze dagelijkse sleur te komen en alle materie die wij dag in dag uit gebruiken naar een andere dimensie te verheffen. De formule is het volgen van de Mitswot, de geboden. De ge- en verboden zijn de gebruiksaanwijzing. Elke keer dat je er eentje uitvoert, verhef je het stukje materie waarmee je het gebod uitvoert en je brengt jezelf ook naar een hoger niveau.

Toen G-d de wereld schiep heeft Hij van spiritualiteit materie gemaakt, een neerwaartse beweging. Wanneer een mens een gebod uitvoert, doet hij het omgekeerde: hij maakt van materie weer spiritualiteit, een opwaartse beweging. Hij brengt zichzelf en de gebruikte materialen terug naar hun bron.

Stel: iemand bakt een lekkere taart om op Shabbat te eten. Hiermee eert hij de Shabbat omdat hij het lekkerste wat hij heeft, voorbereidt voor deze belangrijke dag. Met dit bakken verheft hij alle ingrediënten van de taart en alle moeite, die hij en anderen erin gestoken hebben om deze taart tot stand te laten komen en tot een hoger bestaan te leiden. Van het zaaien en oogsten van de gebruikte tarwe tot de oven en keuken waar het in gebakken is heeft elke afzonderlijke handeling of stap een andere dimensie gekregen omdat die taart gebakken is om er op Shabbat plezier van te hebben, en niet zomaar voorbereid is om er zelfzuchtig van te genieten. 

Gebruiksaanwijzing

Een dier gebruikt de materiële wereld uitsluitend om in zijn behoeftes te voorzien. Dit is zijn instinct en het heeft geen andere mogelijkheid. Een mens kan daarentegen kiezen hoe hij handelt: óf gelijk een dier óf gelijk een schepsel dat naar het evenbeeld van G-d gemaakt is. Een mens heeft de keus, een dier niet. Een mens kan, net zoals een dier, de materiële wereld voor zichzelf gebruiken of hij kan het verheffen door middel van de gebruiksaanwijzing die in de Torah staat. Je kunt bijvoorbeeld je salaris uitsluitend voor jezelf gebruiken, het dier-niveau. Je kunt er ook voor kiezen om 10% van je inkomen weg te geven aan goede doelen,  het mens-niveau.

Je kunt van het sporten een hobby maken dat jouw hele leven gaat beheersen of je kunt het sporten gebruiken om je lichaam gezond te houden.

Wil je een hoger bestaan leiden? Of wil je op het niveau van een dier leven en je tijd besteden om je verlangens en lusten te bevredigen? Kies je ervoor om ónder of bóven  de wereld te staan? Heeft de materiële wereld grip op jou of ben jij diegene die de touwtjes in handen heeft? Beslis jij hoeveel en hoe vaak jij je smartphone gebruikt of zijn het de hoeveelheid berichtjes per dag die bepalen hoe lang jouw apparaat gebruikt wordt? Gebruik jij je smartphone of word jij door je smartphone gebruikt?

Het geheim zit hem in het eerste woord dat niet per se in het begin betekent. Rashi, een Joodse geleerde uit de 11e eeuw, merkt op dat je dit woord in tweeën kunt splitsen:

> Eerst de בְּ (be) dat een getallenwaarde heeft van twee.
> En vervolgens רֵאשִׁ֖ית (reeshiet) dat het woordje ראש (rosh) in zich heeft dat ‘hoofd’ betekent.  

Terecht merkt Rashi op dat G-d twee doelen heeft, twee hoofdredenen om de wereld te maken: het éne hoofddoel is de Torah en het andere hoofddoel is het Joodse volk. Want zowel de Torah als het Joodse volk worden elders, in Mishlee (8-22) en in Yirmijahoe (2-3), רֵאשִׁ֖ית (reeshiet) genoemd.

Bestuurd vanuit het hoofd

Shabbat Bereeshiet is niet zomaar een Shabbat. Het is de Shabbat waarop we weer opnieuw de Torah beginnen te lezen. Het is niet alleen een aanvang, het is een hoofd, rosh, ראש. Het hoofd is niet alleen het begin van het lichaam, maar in het hoofd zetelt de directie van het hele lijf. Alles wat het lichaam doet, wordt vanuit het hoofd bestuurd. Een ander punt is dat het hoofd hoger is dan het lichaam, maar er wel mee verbonden blijft.

Zo ook wordt het hele nieuwe jaar bestuurd vanuit deze Shabbat. In Bereeshiet leren wij om het hoofd boven water te houden, om boven de fysieke wereld te staan, maar er wel mee verbonden te blijven. Bereeshiet heeft een onmisbare les. Een gedachte die wij het hele jaar met ons meedragen, namelijk het feit dat G-d de Schepper is en dat Hij daarom de kennis heeft hoe wij het beste kunnen handelen om ons leven te optimaliseren. 

Als Schepper is Hij de enige die weet wat goed voor ons is. Vergelijk het met een arts die zijn patiënt een dieet voorschrijft. De patiënt vindt het best lastig maar weet dat de dokter jarenlang gestudeerd heeft en dat hij begrijpt hoe het lichaam werkt. De dokter weet dat het volgen van de restricties nieuwe mogelijkheden aan de patiënt biedt.

G-d weet niet alleen maar hoe ons lichaam in elkaar zit, hij weet ook hoe onze ziel functioneert en hoe ons lichaam, onze emoties en mentale gesteldheid allemaal elkaar beïnvloeden en met elkaar samenwerken. En diezelfde enige G-d, die door en door weet hoe wij in elkaar zitten, simpelweg omdat Hij diegene is die ons gemaakt heeft, geeft ons de gelegenheid om Zijn geboden uit te voeren. Je kunt kiezen om ze lastig te vinden of je kunt ze beschouwen als een mogelijkheid en opening tot een waardevol bestaan. Een restrictie kan als onaangenaam ervaren worden of als een kader waarin nieuwe mogelijkheden kunnen ontstaan. Denk aan een hek dat jou belet om van een brug af te vallen. Het hek is een obstakel om ervoor te zorgen dat je veilig blijft. Echter kan iemand datzelfde hek als vervelend en irritant ervaren. Maar het hek behoedt jou om van de brug af te vallen! 

Presteren

Of neem bijvoorbeeld een echtpaar dat er voor kiest om kinderen te krijgen. Je zou kunnen denken dat de nieuwe ouders hierdoor in hun dagelijks leven belemmerd zullen worden om allerlei leuke dingen te ondernemen. De kinderen gaan hun slaap verstoren, ze gaan hen heel veel geld, tijd en moeite kosten. Ze kunnen door de kinderen niet meer zomaar het huis verlaten en misschien daardoor ook niet of minder werken; er zal eerst een oppas geregeld moeten worden. Om over de tienerjaren maar niet te spreken. En natuurlijk is dat allemaal waar. Maar de kinderen zijn ook onze enige opening naar de toekomst.

Op een gegeven moment zullen we er niet meer zijn en wat dan? De kinderen zorgen ervoor dat alles, waar wij voor hebben gestaan, voortgezet wordt. Ze erven niet alleen ons geld, ons huis of onze zaak. Ze nemen alles van ons over: ons karakter, onze intelligentie, ons gevoel voor humor. Kortom ons DNA blijft door onze kinderen voortbestaan.

G-d kent niet alleen ons lichaam en onze emoties, maar ook onze ziel en geest. Hij weet precies wat bij ons past. Gelijk een atleet die hoog moet scoren en daar een strikt schema voor volgt, zo volgt een Jood een dagelijks programma om spiritueel hoog te kunnen presteren. Dit principe geldt voor alle geboden en verboden.

Tegenslagen

Maar soms gaat het mis. Je wordt overrompeld door allerlei tegenslagen. Je weg tot Torah en Mitswot wordt versperd en je kunt geen kant op. Je baas geeft je geen vrij om Yom Kipoer te vieren. Of je business of winkel laat het niet toe om op Shabbat de deuren te sluiten. Of misschien is het moeilijk om in de stad, waar je woont, kosher voedsel te verkrijgen.

En dan komt de Torah ons helemaal aan het begin vertellen dat:
1. De hele wereld is geschapen met twee hoofddoelen, de Torah en het Joodse volk.
2. Het is G-d die de wereld heeft gemaakt en dus ook weet hoe alles in deze wereld werkt.

In Zijn wereld kan het níet zijn dat Hij ons vraagt om iets te doen dat onmogelijk is om uit te voeren. Hoe kun je zeggen dat G-d ons enerzijds gebiedt om iets te doen en anderzijds een wereld maakt waarin het onmogelijk zou zijn om het uit te voeren? Dat kan niet, tenzij je zou beweren dat G-d zich vergist. Echter druist dit dwars in tegen de definitie van G-d, een volmaakte Kracht en Energiebron die de wereld gemaakt heeft en constant in stand houdt.

De wereld is zo gemaakt dat Torah en Mitswot (de geboden) mogelijk zijn. Hoe zit het dan met alle moeilijkheden, onmogelijkheden en struikelblokken? Niet alleen zijn de mitswot mogelijk, maar de materiële wereld faciliteert zelfs het uitvoeren van de ge- en verboden. Soms lijkt het niet zo, maar dat is slechts een illusie. Zodra je doorzet, smelten alle obstakels weg als sneeuw voor de zon. Je zou bijvoorbeeld kunnen denken dat, als je je volledig aan de shabbat wetten gaat houden, dat je daar hinder van zal ondervinden:

Ik ga mijn baan kwijtraken als ik niet kom opdagen. Ik word arm als ik kosher ga eten en een mezoeza voor al mijn deuren zou aanschaffen. Werkelijk, denk je dat echt?

Probeer het maar en je zult zien dat op het moment dat je besluit uit te voeren wat G-d je opgedragen heeft, alle belemmeringen zullen verdwijnen. Gelijk het Joodse volk dat bij de Rode Zee stond met een leger van boze Egyptenaren achter zich aan. Ze konden werkelijk geen kant op, maar toch zijn ze voorwaarts gegaan en toen moest G-d de zee wel voor ze splitsen.

Wil jij ook zeeën van problemen zien verdwijnen? Doe wat je moet doen. Kijk in de Torah. Durf voorwaarts te gaan. Laat de wereld jou niet tegenhouden, want de wereld is gemaakt om mee te werken.

Doorzetten

Maar inderdaad, het gebeurt niet vanzelf. En weet je waarom? Omdat zodra je iets probeert te veranderen er altijd weerstand optreedt.  Kijk maar wat er gebeurt als je water probeert te koken. Wat je aan het doen bent is een vloeistof veranderen in stoom. Razendsnel rijst de temperatuur totdat het bijna kookt en het in stoom gaat veranderen. Op het moment dat de verandering van vloeistof tot stoom bijna plaats gaat vinden, rond de 90° ongeveer, is de tegenwerking het grootst. De laatste graden, voordat de 100 bereikt wordt, duren het langst en die maken het meeste kabaal. Het is alsof het water zegt ‘nee, ik wil niet veranderen, ik wil geen stoom worden’.

De tegenstand is het grootst en de wrijving het sterkst wanneer er een verandering gaat plaatsvinden. Zo ook voelen wij altijd wrijving en tegenslag op het moment dat een nieuwe weg wordt ingeslagen.

Wil je vuur, warmte en energie creëren dan zal er wrijving moeten komen. Denk aan een lucifer die je met kracht langs het schuurpapier moet strijken voor je een vlam kan laten ontstaan. 

Wanneer wij de materie op een hoger niveau willen brengen, lijkt er van alles niet te kunnen. Dat is echter alleen maar een illusie. Wij worden dagelijks uitgedaagd: ervaren wij de materie als obstakel of zetten we door?

Dit is de les van Bereeshiet, het hoofd, de kerncentrale. Bereeshiet is een kern van energie die wij gedurende het hele jaar nodig hebben en zullen gaan gebruiken; de wetenschap dat G-d de wereld creëert en dat er niets in deze wereld  bestaat dat in de weg van G-ds wil kan staan.

Shabbat Shalom!

Bracha Heintz

Klik hier om wekelijks per WhatsApp een artikel te ontvangen!

Gebaseerd op lessen en artikelen van Rav YY Jacobson. Laat het mij weten indien U deze artikelen niet wenst te ontvangen. Vragen en kritiek zijn ook zeer welkom!


Helpt u mee om de continuïteit van deze artikelen te waarborgen? Door te sponsoren word je een actieve partner en steun je ook verdere activiteiten! Doneren kan hier op chabadutrecht.nl/doneren.

Beeld: chabad.org