Tetsawè | Kerngedachte van het Jodendom
Heb je altijd al willen weten waar het allemaal om draait? Lees verder en ontdek drie hoofdgedachtes in het Jodendom.
Download hier een printversie van dit artikel (PDF)
Jodendom in één zin
Rav Yakov Chaviv was ooit op zoek gegaan naar de kerngedachte van het Jodendom. Hoe kunnen we het hele Jodendom in één zin samenvatten? In de inleiding van zijn boek ‘Eyn Yakov’ geeft hij antwoord. Hij citeert de volgende Midrash:
- Ben Zoma zegt: “We hebben een vers gevonden waar alles inbegrepen is en het is: “שְׁמַ֖ע יִשְׂרָאֵ֑ל ה אֱלֹהֵקינוּ ה אֶחָֽד” (Dewariem 6-4) “Luister Israël, G-d is onze G-d, G-d is één.”
- Ben Nanas zegt: ” וְאָֽהַבְתָּ֥ לְרֵעֲךָ֖ כָּמ֑וֹךָ”(Wajiekra 19-18) “En houd van je vriend zoals je van jezelf houdt.”
- Shimon Ben Pazi zegt: “אֶת־הַכֶּ֥בֶשׂ הָאֶחָ֖ד תַּעֲשֶׂ֣ה בַבֹּ֑קֶר וְאֵת֙ הַכֶּ֣בֶשׂ הַשֵּׁנִ֔י תַּעֲשֶׂ֖ה בֵּ֥ין הָעַרְבָּֽיִם” (Tetsawè 29-39) “Het ene schaap zal je ‘s ochtends doen en het tweede schaap zal je ‘s middags doen.”
Een zekere rabbijn stond op en zei: “De wet is volgens Ben Pazi.”
Monotheïsme
De eerste mening, die van Ben Zoma, is goed te begrijpen. Shema Yisrael is toch het belangrijkste citaat in het Jodendom. Dit is hoe elke Jood zijn geloof verkondigt, hoe iedereen zijn unieke relatie met G-d ervaart en zijn geloof in Zijn eenheid bevestigt. Het is het vers dat we twee keer per etmaal zeggen. Eén keer overdag en één keer als het donker is. Ook aan het einde van Yom Kipoer wordt het uitgesproken of wanneer een Jood voelt dat zijn einde nabij is. Dan verklaren we: “… G-d is onze G-d, G-d is één.”
Naastenliefde vanuit de ziel
Ben Nanas, de tweede mening, heeft ook een goede onderbouwing voor zijn stelling. Rabbi Akiva stelt dat naastenliefde het basisprincipe van de Torah is. We weten immers dat een niet-Jood eens op bezoek kwam bij Reb Hillel met het verzoek om alles over het Jodendom te leren terwijl hij op één been stond. Dat kan nooit erg lang zijn geweest! Reb Hillel antwoordde: ”Wat U niet wilt dat U geschiedt, doe dat ook een ander niet.” Oftewel heb je naasten lief zoals jezelf.
De Alter Rebbe legt uit waarom onderlinge liefde zo centraal staat. Hij stelt dat haat, ruzie, jaloezie en gebrek aan liefde veroorzaakt worden doordat een mens van het fysieke een prioriteit maakt. Inderdaad zit de lichamelijke wereld vol verschillen. De ene persoon is lang, de andere is klein. Sommigen zijn mooi, anderen weer minder. De ene is intelligent of begaafd en een ander is wat simpeler. Daarentegen, als een mens zijn spirituele kant benadrukt, dan zijn allen gelijk en zal er broederschap heersen. Alle zielen zijn gelijkwaardig en zijn als één geheel met elkaar verbonden omdat ze allemaal een deel van G-d zijn. De mate van naastenliefde onthult waar bij jou de prioriteit ligt.
Dagelijkse verbinding
De derde stelling roept het meest verbazing op: het ochtend- en het middagschaap die in onze parasha worden beschreven (29-39). Het gaat hier over de dagelijkse offers die in de Tabernakel – en later in de Tempel – gebracht werden. Offers zijn natuurlijk prachtig en inderdaad een belangrijk deel van onze G-dsdienst. Maar kunnen we ze fundamenteel noemen? Helemaal nu we al bijna 2000 jaar geen Tempel meer hebben en geen offers meer kunnen of mogen brengen!
Toch wordt het idee van Ben Pazi gekozen als de winnaar van alle drie de stellingen! Hoe kan dit?
De Maharal uit Praag, Rabbi Yehuda Loew (1525 – 1609) lost het raadsel op. Hij geeft aan dat het kernpunt van het Jodendom je voortdurende verbinding is. Een schaapje in de ochtend en een schaapje in de middag. ‘s Ochtends een offer en ‘s middags ook iets van jezelf opofferen voor een hoger doel. In de winter en in de zomer, als het vriest en als het zonnetje schijnt. Of je zin hebt of niet, of je een leuke dag hebt gehad of dat er een lawine van pech op je afgekomen is.
Natuurlijk voelt het exotisch aan om één keer per jaar op Yom Kipoer te vasten en geestelijk te doen. Het hoogtepunt van de dienst op de allerheiligste dag van het jaar was het brengen van wierook in het allerheiligste deel van de Tempel. De wierook die het genot van de ziel vertegenwoordigt is geweldig, maar vertegenwoordigt niet de kern van het Jodendom. Het centrale punt waar het allemaal om draait is het dagelijkse schaapje, eentje ’s ochtends en eentje ’s middags, elke dag weer iets opzijzetten, een offer brengen om dichterbij te komen.
Het kan zo speciaal voelen om Yom Kipoer of een speciale herdenking mee te maken of een inspirerende lezing te beluisteren. Maar waar was je gisteren? En vanochtend? En wat ga je morgen doen?
Uiteraard is het geloof in de eenheid van G-d essentieel – en zeker is naastenliefde een kernpunt in onze traditie. De winnaar is echter het dagelijkse offer: Aanwezig zijn op de momenten dat er ‘iets Joods’ moet gebeuren. Niet enkel wanneer het zo uitkomt of alleen omdat je er zin in hebt, geïnspireerd bent of gewoon niets beters te doen hebt. Zet even je andere benodigdheden, afspraken en schema’s opzij en kom opdagen bij een Joodse activiteit of een Torah les. Maak tijd vrij om tefilin aan te leggen, shabbat te vieren en Poerim volledig te ervaren. Offer je geld op om kosher voedsel aan te schaffen en tsedaka te geven.
Om die reden heeft G-d jou en mij gekozen en ons daarbij ook de mogelijkheid gegeven om de geboden dagelijks uit te voeren. Het uitzonderlijke van het Jodendom is het feit dat het je leven voortdurend en in alle aspecten kan verrijken, niet alleen op Yom Kipoer.
Wij zijn bevoegd om dagelijks onze relatie met onze wortels te versterken. Elke dag kunnen wij nieuwe energie genereren door een offer te brengen, door iets uit te stellen of opzij te zetten voor een hoger doel, voor een ander of voor je eigen ziel. Hierdoor maken we ruimte om spirituele zaken te ontdekken, te waarderen en te ontwikkelen. Een eeuw geleden, vanochtend en straks weer!
Wees erbij… elke dag!
Bracha Heintz
Gebaseerd o.a. op een les van YY Jacobson
Tekst: Bracha Heintz | Opmaak: Rianne Meijer, Sonja Tamam & Devorah van der Heiden
