Wat is de Omertelling?

Op de avond van 21 April begint dit jaar (5757, 1997) het Pesach feest. Pesach neemt een centrale plaats in binnen het Joodse leven. De geschiedenis van de uittocht uit Egypte, alle handelingen die wij bij de seider avond verrichten en de lessen die wij eruit kunnen leren zijn essentiële punten in ons geloof. Echter is Pesach het begin van een vervolgverhaal. De uittocht uit Egypte was een middel en geen doel op zich. G-d heeft het Joodse volk uit Egypte gehaald opdat het vrij zou zijn om Hem te dienen. (zie o.a. Shemot 7:16 hng ,t jka hbscghu, “Stuur mijn volk opdat het mij zal dienen” is de boodschap die G-d via Mosjé aan Parao meegeeft.) Hoe zij G-d moesten dienen zou bekend worden, zeven weken na de uittocht, met de ontvangst van de Tora. De Joodse mensen waren zeer benieuwd en in volle afwachting van het kado dat G-d hun beloofd had, begonnen ze de dagen tellen; ter herinnering hieraan worden elk jaar weer, tussen Pesach en Sjawoeöt de dagen geteld; al met al precies zeven weken.

Deze geschiedenis vond plaats meer dan 3300 jaar geleden. Door elk jaar opnieuw te tellen her-beleven wij de gebeurtenissen van toen.

Het tellen geschiedt steeds vooruit: op de tweede seider-avond, wanneer het tellen aanvangt, zeggen wij: “vandaag is het één dag van de Omer.” De volgende avond zeggen wij: “vandaag is het twee dagen van de Omer.” (Dasberg siddoer blz.367) Achteruit tellen lijkt misschien meer voor de hand, bv. “nog 49 dagen …”, “nog 48 dagen…” enz.…
Het vooruit tellen laat echter zien dat wij bezig zijn om iets op te bouwen:
Ten eerste: het verlangen naar het ontvangen van de Tora neemt toe naar mate Sjawoeöt nadert en als onze voorouders er toen al zo sterk naar verlangden, terwijl zij nog niet wisten wat ze zouden krijgen, des te meer nu dat wij weten wat de Tora inhoudt.

Ten tweede: wij horen ons voor te bereiden op de ontvangst van de Tora. Dit doen wij o.a. door onze karakter eigenschappen te verbeteren.( denk aan het leren van Pierké Awot dat ook in deze periode valt )

Waarom heet het Omertelling?

Op de tweede dag van Pesach ( wanneer men met het tellen begint ), werd er in de tijd van het bestaan van de Tempel een offer gebracht. De avond daarvoor ( buiten Israël de tweede seider avond ) ging men gerst korrels oogsten . Het gerstemeel werd uitbundig gezeefd, in 13 aparte zeven, eerst met grove zeven en daarna steeds met dunnere zeven zodat er uiteindelijk van de oorspronkelijke hoeveelheid meel, ca. 40 liter er nog maar ca. 4 liter = 1 Omer verbleef. Gerst wordt voornamelijk gebruikt als veevoeder en moest daarom langdurig behandeld worden alvorens het geschikt zou zijn om als offer gebruikt te kunnen worden. Ook hier zien wij het principe van opbouwen namelijk het meer en meer zuiveren van iets grofs om het dichterbij G-d te brengen net als het gestadig verbeteren van ons karakter.

Een periode van rouw

In de tijd van de grote geleerde Rabbi Akiwa ( tweede eeuw van de gewone jaartelling ), ontstond er in de periode van de Omertelling een hele nare situatie. Zijn 24.000 leerlingen hadden onvoldoende respekt voor elkaars mening. Ten gevolgen hiervan werden zij door een besmettelijke ziekte geplaagd die aan velen het leven kostte. Ter herinnering hieraan houden wij in de tijd van het Omer tellen een soort rouw periode aan; wij beluisteren geen instrumentale muziek, knippen ons haar niet, kopen geen nieuwe kleren, eten geen nieuwe vruchten voor het eerst in het seizoen en bruiloften worden uitgesteld. Wanneer precies deze rouw periode valt is afhankelijk van verschillende gewoontes. In Nederland rouwt men vanaf 1 Ijar t/m 2 Siewan.
Het rouwen moet ons stimuleren om de situatie in de tijd van Rabbi Akiwa te voorkomen door respekt onder elkaar te verbeteren; dit ook is een aspekt van geleidelijke karakterverbetering. Immers door liefde voor onze medejood bespoedigen wij de herbouw van de derde tempel wanneer het Omer offer weer daadwerkelijk gebracht zal kunnen worden.
Rabbijn A.L. Heintz